ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြက ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ေရြးေကာက္ပဲြ လုပ္ေပးမယ္လို႕ ေၾကညာခဲ့ေပမဲ့ အမ်ားယံုၾကည္ လက္ခံႏိုင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြျဖစ္ဖို႕ အေျခအေနေတြကိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ အကဲျဖတ္သြားမယ္လို႕ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေရးရာ ႏိုင္ငံျခားေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ဂ်င္မ္၀က္ဘ္ (Jim Webb) ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရက ၂၀၁၀မွာ ေရြးေကာက္ပဲြ လုပ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ အေပၚမွာ ေက်နပ္အားရမိတယ္လို႕ သံုးႏံႈးထားပါတယ္။ ဒီကဲြလဲြခ်က္အေပၚမွာ ဘယ္သေဘာထားက ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ အေမရိကန္ မူ၀ါဒကို ထပ္ဟပ္ႏိုင္မလဲ ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကုိသားၫြန္႔ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ပံုမွန္အားျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ အစိုးရပိုင္း ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနေတြ ဆိုတာက မူ၀ါဒပိုင္းေတြကို လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရတဲ့ အပိုင္းမွာရိွၿပီး လႊတ္ေတာ္ကေတာ့ မူ၀ါဒေတြအတြက္ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးၾကတဲ့ ေနရာပါ။ အဆံုးအျဖတ္ ေပးရာမွာလည္း အခရာက်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းပဲ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ အီယန္ ကယ္လီ (Ian Kelly) ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ ဘယ္လိုတိုင္းတာ ေစာင့္ၾကည့္မလဲဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒ မထြက္ေသးတာနဲ႕ ေရြးေကာက္ပဲြ ဘယ္ေတာ့က်င္းပမလဲဆုိတဲ့ ရက္အတိအက် မထုတ္ျပန္ေသးတာကိုလည္း ႏိုင္ငံံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူက ေထာက္ျပထားပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးၿပီးေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ အတိုက္အခံေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး ညိႇႏိႈင္းမွသာ အမ်ားက လက္ခံယံုၾကည္ႏိုင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႕လည္း ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂ်င္မ္၀က္ဘ္ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြ လုပ္မယ္လို႕ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြက ေၾကညာတာကို ေက်နပ္အားရမိေၾကာင္း ေဖာ္ျပၿပီး ဒီေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ ႏိုင္ငံတကာက အေထာက္အပံ့ အကူအညီေတြ ေပးႏိုင္ဖို႕ကို ေျပာထားပါတယ္။
ဒီေတာ့ ဒီႏွစ္ခုမွာ ဘယ္ထုတ္ျပန္ခ်က္က အေမရိကန္ မူ၀ါဒကို တကယ္ပဲ ထင္ဟပ္မလဲ၊ အေမရိကန္ မူ၀ါဒလို႕ ေျပာႏိုင္မလဲ၊ USCB အေမရိကန္ အေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕ အမႈေဆာင္ ဒါ႐ိုက္တာ ဦးေအာင္ဒင္ကို ေမးၾကည့္ပါတယ္။
“တကယ္တမ္း အေမရိကန္ အစုိးရရဲ႕ မူ၀ါဒကုိ ထင္ဟပ္တာကေတာ့ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနက ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ အီယန္ ကယ္လီ ေျပာၾကားခဲ့တဲ့ ေၾကညာခ်က္ပါပဲ။ အေမရိကန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရ အေပၚမွာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ သတိေပးခဲ့တာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲ မတုိင္ခင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံေရး အင္အားစုမ်ားနဲ႔ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေတြ ေျဖရွင္းမႈ ရွိရမယ္၊ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးရမယ္။ ၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အားလုံးပါ၀င္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ဖန္တီးေပးရမယ္၊ အာလုံး ပါ၀င္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ေတြ ဖန္တီးေပးရမယ္။ အဲဒီမွာ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေဆြးေႏြးခြင့္တုိ႔၊ လြတ္လပ္စြာ ေဟာေျပာခြင့္တို႔၊ ဖြဲ႕စည္းခြင့္တို႔၊ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တို႔ စတာေတြ ပါတာေပါ့ဗ်ာ။
“ဒီအခ်က္အလက္ေတြ မျပည့္စုံဘဲနဲ႔ လုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို သန္႔ရွင္းမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳမွာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာ အေမရိကန္ အစုိးရက ထပ္ခါထပ္ခါ ေျပာခဲ့ၿပီးသားပါ။ အခုလည္း အဲဒါကိုပဲ ထပ္ၿပီး ေျပာလုိက္တာပါပဲ။ သူတုိ႔က ေစာင့္ၾကည့္မယ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူးဗ်။ အဲလုိေျပာရင္းနဲ႔ပဲ နအဖအစိုးရဘက္က အေျပာင္းအလဲေတြ မလြဲမေသြလုပ္ဖို႔ အေမရိကန္ အစုိးရက လုိအပ္တဲ့ ဖိအားေပးမႈေတြကိုလည္း ဆက္ၿပီး လုပ္ေနမွာပါ။
“ဆီနိတ္တာ ဂ်င္မ္၀က္ဘ္ရဲ႕ စတိတ္မင့္ (Statement) ကေတာ့ တမ်ဳိးေပါ့။ သူကေတာ့ ျမန္မာစစ္အစုိးရ အေပၚမွာ ယုံၾကည္မႈေတြ၊ အားကုိးမႈေတြ ရွိေနတဲ့ အတုိင္းအတာမ်ဳိးေပါ့။”
ဒါေပမဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂ်င္မ္၀က္ဘ္ကလည္း တကယ္တမ္း သူ႔ရဲ႕ Constituency နဲ႔ ေထာက္ခံမႈနဲ႔ အထက္လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ရွိလာတယ္။ ေနာက္တခုက အေရွ႕အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ေဒသဆုိင္ရာ ဆပ္ေကာ္မတီရဲ႕ ဥကၠ႒တဦးအေနနဲ႔ ဆုိေတာ့ တစုံတရာေတာ့ ၾသဇာမလႊမ္းႏုိင္ဘူးလား၊ သူ႔အျမင္က။
“အဲဒီလုိ မဟုတ္ဘူးဗ်။ အမွန္ေတာ့ ခင္ဗ်ားေျပာတာ မွန္တယ္။ ဆပ္ေကာ္မတီတခုရဲ႕ ဥကၠ႒ဆုိတာ ၾသဇာအာဏာႀကီးတဲ့ ေနရာေတြေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြက တျခား သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဘက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြၾကားမွာ သင္းကြဲျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကိစၥ တခုတည္းတင္ မဟုတ္ဘူး၊ တျခားတျခားေသာ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ ကိစၥေတြမွာပါ သူ႔ရဲ႕ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေတြကို က်န္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေတြက၊ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဘက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြက မေက်နပ္ သေဘာမတူၾကသလုိဘဲ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ဌာနကလည္း လက္မခံတာေတြ ရွိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ျမင္တာေတာ့ သူက သင္းကြဲပုဂၢိဳလ္ တေယာက္ပါပဲ၊ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့။”
အေမရိကန္ အေျခစိုက္ ျမန္မာအေရး လႈပ္ရွားမႈအဖဲြ႕က ဦးေအာင္ဒင္ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
လႊတ္ေတာ္ထဲမွာပဲ မစၥတာဂ်င္မ္၀က္ဘ္က ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ သီးျခားသေဘာထား ျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္တရပ္လံုးကေရာ ျမန္မာ့အေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ဘယ္လိုသေဘာထား ရိွႏိုင္မလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ အေမရိကန္မူ၀ါဒ ပံုေဖာ္ေရးမွာ ၾသဇာေညာင္းတဲ့ ျမန္မာ့အေရး ကြ်မ္းက်င္သူ ပါေမာကၡ ေဒးဗစ္ စတိုင္းဘတ္ (David Steinberg) က အခုလို ေျပာပါတယ္။
“ႏုိင္ငံေရးအားျဖင့္ေတာ့ ဘယ္ အေမရိကန္ အစိုးရကမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ေရး ေတာင္းဆုိခ်က္ကို ေလွ်ာ့ေပးမယ္လို႔ မထင္ဘူး။ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္ သမုိင္းကုိ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း ျပန္ၾကည့္ရင္ ဒလုိင္းလားမားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကလြဲလို႔ ျပည္ပေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြထဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ေရး ဆုံးျဖတ္ခ်က္က အမ်ားဆုံးျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ အစုိးရတုိင္းအတြက္ ဒါဟာ မလုပ္မေနရ လုပ္ရမယ့္အခ်က္ ျဖစ္ေနပါတယ္။”
ပါေမာကၡ ေဒးဗစ္ စတိုင္းဘတ္ ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ အီယန္ ကယ္လီရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာေတာ့ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ရိွေနေသးတာ၊ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ကင္းမဲ့တာ၊ အတိုက္အခံ အျမင္ေတြကို ခြင့္မျပဳတာေတြကို ျပန္ေထာက္ျပၿပီး ဒီအေျခအေနေတြအရ ဆိုရင္ေတာ့ အမ်ားလက္ခံႏိုင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြျဖစ္ဖို႕ စစ္အစိုးရဘက္က အဓိပၸာယ္ရိွရိွ လုပ္တာကိုင္တာ လက္ေတြ႕ မေတြ႕ရေသးဘူးလို႕ ေျပာထားပါတယ္။
