0 အာဆီယံထိပ္သီးမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမည့္အစီအစဥ္ မခင္ဥမၼာ ပယ္ခ်ခံရ

အာဆီယံ အဖြဲ႔ႀကီးဟာ ေဒသတြင္း ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါ၀င္ခြင့္ကို ျမႇင့္တင္ၿပီး ျပည္သူကို ဗဟိုျပဳတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခု ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားသြားမယ္လို႔ (၁၅) ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းပြဲႀကီးမွာ ထိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေျပာဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံအပါအ၀င္ အာဆီယံ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံ ၅ ႏုိင္ငံက ေခါင္းေဆာင္ေတြက Civil Society ေခၚ လူထုအေျချပဳ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ေတြ႔ဆုံဖို႔ ျငင္းပယ္လိုက္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ကို ထိုင္းႏုိင္ငံကေန ကိုသိန္းထိုက္ဦး သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြအၾကား သမိုင္းမွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ AIHRC လို႔ေခၚတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႔စည္းလုိက္တဲ့ (၁၅) ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ထိပ္သီး ေဆြးေႏြးပြဲႀကီးကို ထိုင္းႏုိင္ငံ ဟြာဟင္း အပန္းေျဖ ကမ္းေျခၿမိဳ႕မွာ ဒီေန႔ စတင္က်င္းပပါတယ္။

ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံေတြအၾကား အစိုးရေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို အဓိကထားတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကေန ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါ၀င္ခြင့္ ျပည္သူကို ပိုၿပီးဦးစားေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခု ျဖစ္လာဖို႔ လက္ရွိ အာဆီယံ အလွည့္က် ဥကၠဌျဖစ္တဲ့ ထိုင္းႏုိင္ငံ ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္တြန္းေနပါတယ္။ ထိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အဘီဆစ္ ၀ိတ္ခ်ာခ်ီ၀ က ထိပ္သီးစည္းေ၀းပြဲ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာ အခုလို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

"အာဆီယံဟာ ျပည္သူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ တန္ဘိုးေတြကို သေကၤတျပဳတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခု ျဖစ္ရပါလိမ့္မယ္။ အာဆီယံ ပဋိညာဥ္ စာတမ္းပါ အေျခခံမႈေတြကို အေလးထား လိုက္နာဖို႔ ဦးတည္ႀကိဳးစားတဲ့တခ်ိန္တည္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ အေျခခံမႈေတြကို ေလးစားလုိက္နာတဲ့ တိက်တဲ့ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈေတြ ရွိရပါလိမ့္မယ္။"

အာဆီယံ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဆူရင္း ပစ္ဆူ၀မ္ ကလည္း ဒီေန႔ စတင္ထုတ္လႊင့္တဲ့ အာဆီယံ ရုပ္ျမင္သံၾကားကေန အခုလို ေျပာပါတယ္။

"က်ေနာ္တို႔ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြမွာ လူသန္းေပါင္း ၅၅၈ သန္းရွိပါတယ္။ ဒီ ျပည္သူေတြကို အာဆီယံ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တည္ေထာင္ေရးမွာ ပါ၀င္ခြင့္ရဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႔အစည္းကေန ရလာမယ့္ အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြကလည္း ျပည္သူေတြပဲ ရရမွာပါ။"

အာဆီယံဟာ ရည္မွန္းခ်က္တခုေအာက္မွာ ေပါင္းစည္းႏုိင္ေရး၊ ျပည္သူေတြကို မ႑ိဳင္ျပဳတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခု ျဖစ္ဖို႔ ဦးတည္က်ိဳးပမ္းေနတယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

ဒီလို အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါ၀င္ခြင့္ကို ေျပာေနေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအပါ၀င္ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံ စုစုေပါင္း ၅ ႏုိင္ငံက Civil Society ေခၚ အာဆီယံ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ ေတြကို ေတြ႔ဆုံဖို႔ ျငင္းပယ္လိုက္ပါတယ္။

ျမန္မာ၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ေလာ၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ စကာၤပူႏုိင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ စကၤာပူႏုိင္ငံေတြကေတာ့ သူတုိ႔ဘာသာ ေရြးခ်ယ္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကိုပဲ ေတြ႔ဆုံခဲ့ပါတယ္။

ေတြ႔ဆုံခြင့္ရတဲ့ ကုိယ္စားလွယ္ေတြကိုလည္း အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြက ေဆြးေႏြးခြင့္ မေပးခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ေဒသတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔တခု ျဖစ္တဲ့ Alternative ASEAN Network အဖြဲ႔က Debbie Stothard က အခုလို ေျပာပါတယ္။

"အဲဒီမွာသြားတက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အံအားသင့္သြားတာက ျမန္မာႏုိင္ငံ မူးယစ္တုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔က ႏွစ္ေယာက္ကို ျမန္မာစစ္အစိုးရက လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအျဖစ္ တက္ေရာက္ခြင့္ေပးထားတာကို အစည္းအေ၀းခန္းထဲမွာ ေတြ႔လိုက္ရလို႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆြးေႏြးပြဲဟာ လူထုအေျချပဳ လူ႔အဖြဲ႔စည္းေတြနဲ႔ အစိုးရအၾကား ေဆြးေႏြးပြဲ မဟုတ္ဘူးဆုိၿပီး မေလးရွား၊ ထိုင္းနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား ႏုိင္ငံက ကိုယ္စားလွယ္ေတြက အစည္းအေ၀းခန္းထဲကေန ထြက္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။"

ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔ကေန ၂၀ ရက္ေန႔အထိ အခု အာဆီယံ ထိပ္သီး ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပေနတဲ့ ဟြာဟင္းအပန္းေျဖ ကမ္းေျခနဲ႔ကပ္ရပ္ ခ်ာအမ္း ကမ္းေျခမွာ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံမယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံ လူထုအေျချပဳ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီအစည္းအေ၀းမွာ ထိုင္းအေျခစုိက္ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အင္အားစု NDD က မခင္ဥမၼာကို လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔ေတြက ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မခင္ဥမၼာကေတာ့ ေတြ႔ဆုံခြင့္ ျငင္းပယ္ခံရတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဗြီအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။

ဒီမုိကေရစီႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အင္အားစု အဖြဲ႔မွ မခင္ဥမၼာ

"Civil Society ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို အစည္းအေ၀း ေပးမတတ္ဘဲနဲ႔ ပယ္ခ်ယံုတင္မကဘဲနဲ႔ သူတို႔လူေတြကို သူတို႔ ထည့္ၿပီးေတာ့မွ ဒီအစည္းအေ၀းကို ျဖစ္ေအာင္ က်င္းပတာဟာ ရွင္းရွင္းေျပာရလို႔ရွိရင္ က်မတို႔ ဒီေဒသတြင္း အာဆီယံႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ျပည္သူေတြ လြတ္လပ္တဲ့ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ျပည္သူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ Civil Society ေတြအေပၚမွာ သူတို႔ လူလည္က်တာ။ သာမန္ျပည္သူေတြၾကားထဲမွာ ဒီလိုလုပ္တဲ့နည္းနဲ႔ လွည့္စားၿပီးေတာ့မွ လြတ္လပ္တဲ့ ျပည္သူ႔အသံေတြကို ပိတ္ပင္ဖုိ႔ က်ိဳးစားတယ္လို႔ပဲ က်မ ျမင္ပါတယ္။"

ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖၚ၀ါရီလက ပထမအႀကိမ္ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အစည္းအေ၀း တုန္းကလည္း မခင္ဥမၼာ ပါရင္ အစည္းအေ၀း တက္ေရာက္မွာမဟုတ္ဘူး ဆိုၿပီး ျမန္မာစစ္အစိုးရ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးသိန္းစိန္က ကန္႔ကြက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ လူထုအဖြဲ႔အစည္းေတြကို ကိုယ္စားျပဳတက္ေရာက္ဖို႔ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရတဲ့ မခင္ဥမၼာ အပါအ၀င္ ကေမာၻဒီးယား၊ ေလာ၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ စကၤာပူ ႏိုင္ငံတို႔က ကိုယ္စားလွယ္ေတြကိုလည္း ေတြ႔ဆံုဖို႔ ျငင္းပယ္ခဲ့ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ထုိင္း၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔ ဘ႐ူႏိုင္းႏုိင္ငံေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ေတြ႔ဆံုဖို႔ သေဘာတူခဲ့ေပမယ့္ အဲဒီကိုယ္စားလွယ္ေတြကို အစည္းအေ၀းအခန္းထဲမွာ စကားေျပာဆုိခြင့္ မေပးခဲ့ပါဘူး။ စကားေျပာခြင့္ေပးတဲ့ တဦးတည္းေသာသူကေတာ့ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္ တကၠသိုလ္က ေဒါက္တာ Surichai Wangaeo ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ကေတာ့ ေတြ႔ဆံုပြဲမွာ ညႇိႏိႈင္းစီစဥ္ ေပးဖို႔ သူ႔ကို မူလက ေရြးခ်ယ္ထားတာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း ထိုင္း၊ မေလးရွားနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား လူထုအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ စည္းေ၀းပြဲကို မတက္ေရာက္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ကေမာၻဒီးယား၊ လာအုိ၊ စကၤာပူ၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရေတြရဲ႕လုပ္ရပ္ဟာ ဒီကေန႔ ၾကာသပေတးေန႔မွာပဲ စတင္ ဖြဲ႔စည္းလုိက္တဲ့ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္အေပၚ ယံုၾကည္ ကိုးစားရမႈကို ထိခိုက္ ပ်က္စီးေစတယ္လို႔ အာဆီယံေဒသတြင္း လူထု အေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေ၀ဖန္ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။(voa)