1 အင္တာနက္စြဲေရာဂါ

ခုေခတ္ဟာေခတ္ျဖစ္တာနဲ႔အမွ်၊ အင္တာနက္ရဲ႕ေကာင္းက်ဳိးေတြေၾကာင့္လူေတြ အက်ဳိးေက်းဇူးရၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ဒါဟာ အင္တာနက္ကုိမဇၥ်ိမပဋိပဋာနည္းနဲ႔သုံးတတ္သူေတြအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္အကၽြံစဲြလမ္းသြားမိသူေတြကေတာ့ ဘိန္း၊ အရက္၊ ေဆးစတာေတြလုိ အင္တာနက္စဲြေရာဂါရတတ္ပါတယ္။

About disorder - ေရာဂါအေၾကာင္း
အင္တာနက္စဲြေရာဂါမွာ၊ တျခားဘိန္း-ေဆးေတြလုိပစၥည္းကုိစဲြတဲ့ substance addiction မဟုတ္ဘဲ ခ်က္ေနရတာ၊ ဘေလာဂင္ေနရတာ၊နက္ေရွာ့ပင္ေနရတာစတဲ့ လုပ္ေဆာင္မွဳကုိစဲြတဲ့ process addiction ျဖစ္ပါတယ္။
Symptoms - ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
၁။ tolerance - ယဥ္ပါးသြားျခင္း (ေဆးယဥ္သကဲ့သုိ႔)- အင္တာနက္သုံးတဲ့အခ်ိန္မ်ားေနေပမယ့္ ဆက္ျပီးဆက္ျပီးသုံးခ်င္ေနတာ၊ အခ်ိန္နည္းတယ္လုိ႔ခံစားရ၊ စိတ္ေက်နပ္မွဳမရတာ။
၂။ withdrawal symptoms- ေဆးျဖတ္လကၡဏာမ်ားခံစားရျခင္း - အင္တာနက္သုံးတာေလွ်ာ့ခ်လုိက္ရရင္၊ စိတ္မေပ်ာ္တာ၊ စိတ္တုိစိတ္ဆတ္လာတာ၊ စိတ္ဓာတ္က်သလုိခံစားရတာ၊ စိတ္အလုိမက်သလုိခံစားရတာ။ အင္တာနက္သုံးေနတုန္းမွာ အေႏွာက္အယွက္ေပးသလုိျဖစ္ရင္ ပုံမွန္ထက္ပုိျပီးစိတ္တုိလာတာ။
အင္တာနက္ၾကည့္ေနရမွ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္မွဳရတာ။
၃။ပုံမွန္အခ်ိန္ေတြမွာပါ အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္တာေတြးေနမိတာ၊ ဥပမာ-ဘေလာ့ဂ္မွာ ဘာတင္လုိက္မယ္၊ ဘယ္သူ႕ဆီသြားမလည္ရေသးဘူးစသျဖင့္ ေစ်းသုံးေနရင္းစဥ္းစားေနမိတာမ်ဳိး။
၄။ အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့အိပ္မက္မၾကာခဏမက္တာ။
၅။ type ရုိက္သလုိမ်ဳိးလက္ဂနာမျငိမ္လွဳပ္ရွားတတ္လာတာ။
၆။ စိတ္ကူးထားတာထက္ပုိျပီးအင္တာနက္ကုိအခ်ိန္ေပးေနမိတာ။ ဥပမာ-မအိပ္ခင္ နာရီ၀က္ေလာက္ၾကည့္လုိက္ဦးမယ္ဆုိျပီး ၂-၃ နာရီဆက္မိတာ။
၇။ အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္တဲ့ကိစၥေတြမွာ အခ်ိန္ပုိေပးေနမိတာ (အင္တာနက္ၾကည့္တာအျပင္) ဥပမာ- ဘေလာ့ဂ္မွာတင္ဖုိ႔ စာအုပ္ရွာဖတ္တာမ်ဳိး
၈။ အင္တာနက္ကုိ ေလွ်ာ့ဖုိ႔စိတ္ကူးေပမယ့္ မေအာင္ျမင္တာ။

၉။ တျခားလူမွဳေရးနဲ႔ ေန႔စဥ္ဘ၀လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြပ်က္ကြက္လာတာ။ အထူးသျဖင့္ မိသားစုရွိသူေတြမွာ၊ ခ်က္ျပဳတ္သန္႔ရွင္းလုိစိတ္နည္းလာ၊ လင္မယားဆက္ဆံေရးစိတ္၀င္စားမွဳေလ်ာ့လာ၊ လိင္စိတ္အလုိဆႏၵနည္းလာ-သားသမီးေပၚ၀တၱရားပ်က္လာတာ။ တစ္ဦးထဲသမားေတြမွာ အျပင္သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ထိေတြ႕ဆက္ဆံမွဳနည္းလာတာ။ ေက်ာင္းသားေတြမွာအဆင့္က်လာတာ။ အလုပ္သမားေတြမွာ အလုပ္ထဲစိတ္ပါ၀င္စားမွဳနည္းလာတာ။
၁၀။ ကုိယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ၊ အျပင္ထြက္အပမ္းေျဖျခင္း၊ တီဗီၾကည့္ျခင္းစတာေတြ သိပ္မလုပ္ေတာ့တာ။
၁၁။ အင္တာနက္အခ်ိန္မ်ားလြန္းလုိ႔ အိပ္ေရးပ်က္ျပီး၊ ေနာက္ေန႔မနက္ေစာေစာမထႏုိင္တာ၊ အိပ္ေရးပ်က္မွဳေၾကာင့္ အင္တာနက္ထုိင္တာကလဲြျပီးဘာမွလုပ္ခ်င္စိတ္မရွိတာ၊
၁၂။ အလုပ္အကုိင္၊ က်န္းမာေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး၀တၱရားပ်က္ေနမွန္းသိေနလ်က္နဲ႔ အင္တာနက္ကုိ မျဖတ္ႏုိင္ဘဲျဖစ္လာတာ။
၁၃။ Forming cyber relationships with strangers met online is also a sign of internet addiction. - အြန္လုိင္းကတဆင့္ မေတြ႕ဘူးမျမင္ဘူးသူ သူစိမ္းမ်ားနဲ႔မိတ္ေဆြျဖစ္-ဆက္ဆံျဖစ္တာ။ Extra-marrital relations - အိမ္ေထာင္ဖက္ဇနီး၊ခင္ပြန္းအျပင္ ဆက္သြယ္မွဳမ်ား
ေရာဂါျဖစ္လြယ္သူမ်ား
စိတ္ဓာတ္ေရးရာအားနည္းခ်က္ရွိသူမ်ားမွာ ဒီေရာဂါစဲြလြယ္ပါတယ္။ ငယ္ဘ၀က စိတ္အနာရဖူးသူမ်ား (psychological trauma)၊ စိတ္ဓာတ္က်လြယ္သူမ်ား၊ အမ်ားနဲ႔မဆက္ဆံခ်င္ တကုိယ္တည္းေနတတ္သူမ်ား၊ အလုပ္ဒဏ္ကုိေရွာင္တတ္သူမ်ား၊ အင္တာနက္နဲ႔စိတ္ထြက္ေပါက္ရွာတတ္သူမ်ား

Complications - ဆက္တဲြဆုိးက်ဳိးမ်ား

၁။ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာျပႆနာမ်ား-health problems
(၁) မ်က္စိျပႆနာ
(၂) ေက်ာေအာင့္ခါးနာ စေသာ အေၾကာဆုိင္ရာေ၀ဒနာမ်ား
(၃) လက္မ၊လက္ညိဳးႏွင့္လက္ခလယ္လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားထုံက်င္ျခင္းေရာဂါ -carpal tunnel syndrome
(၄) အားအင္နည္းပါးျခင္း(fatigue)
(၅) အဆီတက္လာျခင္း-ထုိမွတဆင့္ ႏွလုံးေသြးေၾကာေရာဂါမ်ား
၂။ မိသားစုျပႆနာမ်ား-Familial problems
(၁) လင္မယားျပတ္စဲျခင္း (အြန္လုိင္းမိတ္ေဆြအဆင့္မွသံေယာဇဥ္ပုိလာျခင္းေၾကာင့္အိမ္ေထာင္ဖက္ကုိစိတ္၀င္စားမွဳနည္းလာျခင္း၊ အင္တာနက္ကုိသာအလြန္အမင္းစဲြလမ္းေနမွဳေၾကာင့္ လင္မယားဆက္ဆံေရးနည္းပါးလာျခင္း ႏွစ္မ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္)
(၂) သားသမီးစိတ္ေ၀ဒနာရျခင္း-မိဘသားသမီးဆက္ဆံေရးေအးစက္လာျခင္း
၃။ လူမွဳေရးအက်ဳိးဆက္မ်ား-Social problems
အလုပ္ပ်က္ျခင္း၊ မိတ္ေဆြစစ္နည္းပါးလာျခင္း၊

Treatment - ကုသမွဳ
ေဆးကုိတိကနဲျဖတ္ရင္ ေဆးျဖတ္တဲ့ withdrawal symptoms ေတြေၾကာင့္ လူထိခုိက္တတ္သလုိ၊ နက္သမားကုိ နက္တိကနဲျဖတ္ခုိင္းရင္ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊စတဲ့ ေ၀ဒနာေတြ၀င္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မွ်င္းျပီးျဖတ္ေစရပါတယ္။
၁။ တေန႔တာအတြင္းနက္သုံးခ်ိန္ကုိ မွတ္တမ္းျပဳစုေစျခင္း
၂။ ျပင္ပေလာကနဲ႔ပုိဆက္ဆံေစျခင္း-ခရီးတုိထြက္ျခင္းစသည္
၃။ မိသားစုသမားမ်ားအတြက္၊ မိဘ၀တ္-သားသမီး၀တ္-လင္၀တ္-မယား၀တ္ စသည္မ်ားျပန္လည္သတိရေစျခင္း
၄။ သင္တန္း-လက္မွဳအတတ္ပညာစတာတက္ေစျခင္း
၅။ တရားထုိင္ေစျခင္း

Prognosis - ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းႏုိင္မွဳ
ခံယူခ်က္နဲ႔ အမူအက်င့္ေျပာင္းလဲႏုိင္မွဳ attitude and behavioral change ေပၚမွာမူတည္ပါတယ္။

Dr.Nyan ေရးသည္။