ၿငိမ္းဆက္လင္း(ျမစ္မခ)
`ဂ်ာနယ္လစ္ဘ၀မွာ အေရးၾကီးဆံုးက မိမိရဲ႕လံုျခံဳေရးပါပဲ၊ ဘယ္သတင္း ဘယ္သတင္းဓါတ္ပံုကမွ ကိုယ္႕အသက္နဲ႕ ဘ၀ေလာက္အေရးမၾကီးဘူး`
၁၀ စုႏွစ္တစ္ခု ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီးမွ သိခဲ႕ရသည္ကေတာ႕ ကၽြန္မ၏ ေလ႔လာအား အားနည္းျခင္းေၾကာင္႔လည္း ျဖစ္မည္ ထင္သည္။ေမလ ၃ ရက္ေန႕သည္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင္႔ရွိေသာေန႕ျဖစ္ေၾကာင္း သိခဲ႕သည္မွာ သိတ္မၾကာလွေသးပါ။ သတင္းသမားအျဖစ္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းျပဳရင္း လုပ္သက္
ဘ၀ႏွင္႔ အသက္ကိုေတာင္ ေပးဆပ္ရင္းႏွီးခဲ႕ေသာ သတင္းသမားေတြလည္း ရွိေၾကာင္း ထိုအခါက်မွ သိခဲ႕ရပါသည္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင္႔ေန႕အျဖစ္ ေမလ ၃ ရက္ေန႕ကို သတ္မွတ္ထားေၾကာင္း သတင္းလြတ္လပ္ခြင္႔နည္းပါးေသာ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာ ယေန႕ကမၻာတြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သိခဲ႕ရသည္က ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ခါနီးမွ ျဖစ္သည္။ သတင္းအတြက္
ဒီကေန႕ေခတ္ကမၻာတြင္ စစ္ပြဲသေဘာသဘာ၀ နည္းပါးသြားေသာ္လည္း အၾကမ္းဖက္ျခင္းမ်ား၊ အေၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ျခင္းမ်ားရွိေနသည္႔အတြက္ ထိုအၾကမ္းဖက္ျခင္းမ်ားအား လူသားတို႕ ခါးသီးစြာ ရင္ဆိုင္ေနၾကရသည္။ ထိုထဲတြင္ သတင္းေထာက္မ်ားလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္လာခဲ႕သည္။ သတင္းေထာက္တုိ႕သည္ မိမိတုိ႕ျပည္သူအတြက္၊မိမိတို႕ ပရိတ္သတ္မ်ားအတြက္ သက္စြန္႕ဆံဖ်ား ေဆာင္ရြက္ၾကရရင္း ေသဆံုးေနေသာ သတင္းေထာက္မ်ားမွာ ႏွစ္စဥ္တိုးလာခဲ႕သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ အီရတ္တြင္ သတင္းေထာက္ ၁၅ ဦးေသဆံုးခဲ႕ရၿပီး၊ပါကစၥတန္တြင္ သတင္းေထာက္ ၇ဦး၊ ဖိလစ္ပိုင္တြင္း သတင္းေထာက္ ၆ဦး၊ မကၠဆီကိုတြင္ သတင္းေထာက္ ၄ ဦးတို႕ အသက္ေပးခဲ႕ရၿပီး သတင္းေထာက္ေပါင္း ၆၇၃ ဦး ဖမ္းဆီးခံခဲ႕ရေၾကာင္း နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕၏ စစ္တမ္းထုတ္ျပန္ခ်က္အရ သိရွိခဲ႕ရသည္။
အဆိုပါ စစ္တမ္းမ်ားအရ အီရတ္တြင္ေသဆံုးခဲ႕ရေသာ သတင္းေထာက္မ်ားမွာအမ်ားဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ရၿပီး ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ထိ အီရတ္ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းတြင္ ေသဆံုးခဲ႕ရေသာ သတင္းေထာက္ေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္ခန္႕အထိ ရွိေနၿပီး အမ်ားစုမွာ အၾကမ္းဖက္ျခင္းေၾကာင္႔ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ထို႕ျပင္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား ကာကြယ္ေရးေကာ္မတီ( Committee to Protect Journalists )မွ စစ္တမ္းအရ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္း ဂ်ာနယ္လစ္ေပါင္း ၈၆၁ ဦးေသဆံုးခဲ႕ရၿပီး၊ ေထာင္ႏွင္႔ခ်ီေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား ဖမ္းဆီးခံခဲ႕ရေၾကာင္း ၄င္းတို႕၏ မွတ္တမ္းေဖာ္ျပခ်က္မ်ား သိရွိရပါသည္။`ဂ်ာနယ္လစ္ဘ၀မွာ အေရးၾကီးဆံုးက မိမိရဲ႕လံုျခံဳေရးပါပဲ၊ ဘယ္သတင္း ဘယ္သတင္းဓါတ္ပံုကမွ ကိုယ္႕အသက္နဲ႕ ဘ၀ေလာက္အေရးမၾကီးဘူး`ဟု စီနီယာဂ်ာနယ္လစ္မ်ား၊ အယ္ဒီတာမ်ားက သတင္းသြားယူၾကမည္႔ သတင္းသမားမ်ားအား ဘယ္ေလာက္ပင္ မွာၾကားထားခဲ႕ပါေစ။ သတင္းေထာက္မ်ားအေနျဖင္႔ သတင္းရရွိႏိုင္ေရးအတြက္၊ သတင္းဓါတ္ပံုရရွိေရးအတြက္ဆိုလွ်င္ ကိုယ္႕ကိုယ္ကိုပင္ ေမ႕ေလ်ာ႕ၿပီး သတင္းယူတတ္ၾကျမဲျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင္႕လည္း သတင္းေထာက္တို႕မွာ သတင္းယူရင္းႏွင္႔ပင္ ေသဆံုးျခင္း၊ ဖမ္းဆီးခံၾကရျခင္းတုိ႕ျဖင္႔ ၾကံဳေတြ႕ခဲ႕ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ျပီးခဲ႕ေသာ ဧၿပီလ ၂၀ ရက္ေန႕က လစ္ဗ်ားတြင္ ဓါတ္ပံုဂ်ာနယ္လစ္ တင္ဟီသာရင္တန္ႏွင္႔ ဆုရဓါတ္ပံုဆရာ ခရစ္ဟြန္ဒရိုတို႕ ေသဆံုးခဲ႕ၾကေၾကာင္း စိတ္မေကာင္းဖြယ္ရာ၊ႏွေမ်ာဖြယ္ရာ သိခဲ႕ရသည္။
ဟီသာရင္တန္ႏွင္႔ ဟြန္ဒရိုတို႕သည္လည္း စစ္ေျမျပင္တြင္ ကိုယ္႕ကိုယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ၿပီး မည္သို႕ သတင္းယူရမည္ကို သိရွိထားၾကေသာ အေတြ႕အၾကံဳရွိထားသူမ်ားျဖစ္သည္။ သုိ႕ေသာ္လည္း သတင္းေထာက္မ်ားမွာ လက္နက္မရွိ၊ က်ဥ္ကာ အက်ီာၤမ၀တ္ေသာ အကာကြယ္မဲ႕သူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကၿပီး သတင္းေဖာ္ထုတ္ႏိုင္တင္ျပႏုိင္ေရးအတြက္ အခ်ိန္မေရြး အသက္စြန္႕ရဲသူမ်ားလည္း ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ လစ္ဗ်ားတြင္ ထိုသတင္းသမားႏွစ္ဦးအျပင္ အယ္လ္ဂ်ာဇီးယားမွ ဓါတ္ပံုဆရာတစ္ဦးႏွင္႔ လစ္ဗ်ားရုပ္သံ Al-HurraTV မွ သတင္းေထာက္တဦး ေသဆံုးခဲ႕ေၾကာင္း CPJ၏ မွတ္တမ္းေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအရသိရပါသည္။
ယေန႕ ႏိုင္ငံတကာတြင္ သတင္းလုပ္ငန္းမ်ား အား လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနၾကေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအား အမိ်ဳးအစား ခြဲျခားသတ္မွတ္ၾကည္႔ပါက ၁၂ မ်ိဳးနီးပါးခန္႕ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ အေထြေထြသတင္းေထာက္(General)။ စီးပြားေရးသတင္းေထာက္(Business and Eco)၊ ႏိုင္ငံေရးသတင္းေထာက္(Politic)၊မႈခင္းသတင္းေထာက္(Crime)၊အားကစားသတင္းေထာက္(Sport)၊သိပၸံနည္းပညာႏွင္႔စက္မႈလက္မႈသတင္းေထာက္(Hightech)၊အင္တာနက္သတင္းေထာက္(Citizen)၊စစ္သတင္းေထာက္(WarCorrespondent)၊အလြတ္တန္းသတင္းေထာက္(Freelance)၊အစိုးရသတင္းေထာက္(Sturff))၊အႏုပညာေရးရာသတင္းေထာက္(POP)ႏွင္႔လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင္႔သဘာ၀ကပ္ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုင္ရာသတင္းေထာက္(Social )တို႕ျဖစ္သည္။ ထိုဂ်ာနယ္လစ္မ်ားတြင္ မည္သည္႕အမ်ိဳးအစားကေတာ႕ အႏၱရာယ္အကင္းဆံုး ျဖစ္သည္ဟု တစ္ထစ္ခ် ယူဆလို႕မရႏိုင္ေၾကာင္းလည္း ေတြ႕ျမင္ရသည္။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါႏွင္႕ မိမိလိုက္ေနေသာ သတင္းေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား အႏၱရာယ္ရွိေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ကမာၻၾကီးအတြက္ လူသားမ်ားအတြက္ အမွန္တရားအတြက္ ေဖာ္ထုတ္လုပ္ကိုင္ေနၾကေသာ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအဖို႕ မသမာသူမ်ား၊ အမွန္တရားကို ဖံုးကြယ္လိုသူမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္လိုသူမ်ား၏ ရန္သူ၊ပစ္မွတ္မ်ား ျဖစ္ေနဦးမွာပဲ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင္႔လဲ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားအေပၚတြင္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊ ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ား၊ လက္သည္မေပၚပဲ သတ္ျခင္းမ်ား ျမင္႔တက္လာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ထို႕ျပင္ ယခုႏွစ္အတြက္ အျခား စိတ္မေကာင္းစရာ သတင္းတစ္ခုမွာ Freedom Hourse မွာ ထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ စစ္တမ္း၏ အေျဖရလဒ္ပင္ ျဖစ္သည္။
ကမၻာ႔မီဒီယာညႊန္းကိန္းတြင္ ႏိုင္ငံႏွင္႔ နယ္နမိတ္ေပါင္း ၁၉၆ ခုပါရွိၿပီး ထိုထဲမွ နိုင္ငံေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ခန္႕ကသာ လြတ္လပ္ေသာ မီဒီယာမ်ားရွိေနသည္ဟု ေဖာ္ျပပါရွိခဲ႕သည္။ အီဂ်စ္၊ ဟြန္ဒူးရပ္စ္၊ ဟန္ေဂရီ၊မကၠဆီကို၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ထိုင္း ၊ယူကရိန္းစသည္႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင္႔မွာ သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားခဲ႕ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႕ျပင္ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာ ဆက္သြယ္ေရးမီဒီယာ အသစ္ျဖစ္ၾကေသာ ၿဂိဳလ္တု စေလာင္း၊ အင္တာနက္၊ တယ္လီဖုန္းစသည္႕ မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ေနေၾကာင္း ပါရွိခဲ႕သည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ကမၻာႏွင္႔ ႏိုင္ငံတကာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ ဆန္႕က်င္ေရး၊ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားေရးစသည္တို႕ကို အေျခခံၿပီး လုပ္ေဆာင္ၾကသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ သတင္းလုပ္ငန္း၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေပးျခင္းလုပ္ငန္းတို႕မွာ လူသားတို႕ အျမင္အၾကားတို႕အား သိသာက်ယ္ျပန္႕ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရေသာ လုပ္ငန္းမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး။ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားသည္ကလည္း
ထိုလုပ္ငန္းမ်ားအားပိတ္ပင္ တားဆီးျခင္းဆိုသည္မွာ လူသားအခြင္႔အေရးကို ခ်ိဳးေဖာက္ရံုသာမက လူသားရန္သူ၊ ကမၻာ႕ရန္သူအျဖစ္ပင္ သတ္မွတ္လိုက္သင္႔ေၾကာင္း ကမၻာ႕သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင္႕ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင္႔ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားကလည္း ေ၀ဖန္ေထာက္ျပလ်က္ရွိေၾကာင္း သိရွိရသည္။
Ref: Freedom House,CNN,Internet,AFP,Reuters.
