0 သတင္းသမားနဲ. သတင္းလုုပ္သူမ်ား သတိထား ဆင္ျခင္ရမည့္ အေခၚအေ၀ၚနဲ. ေျခလက္ကိုုယ္အမူအရာမ်ား

ျမန္မာ သတင္း မီဒီယာေတြမွာ သတင္းေထာက္ေတြဖက္ေရာ သတင္းလုုပ္တဲ့-သတင္းျဖစ္တဲ့ News Maker ေတြဖက္မွာပါ သတိထားဖိုု. ဆင္ျခင္ဖိုု.ေတြ အမ်ားၾကီး လိုုေနပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ကင္မရာေရွ.မွာ မိုုက္ကရိုုဖုုန္းေတြ ေရွ.ကေန လူအမ်ားစုု လူထုုၾကီးဆီ ေရာက္ေစတဲ့ သတင္းစကားေတြ ပါးတဲ့အခါ စကားလံုုး အသံုုးအႏႈန္း ေခၚေ၀ါသံုုးစြဲတဲ့ အေျပာအဆိုု စကားလံုုးေတြ အထူးသိထားဖိုု. လိုုပါသည္။

ဘာသိဘာသာနဲ. သတိမထားမိပဲ အမွတ္တမဲ့ လုုပ္မိတဲ့အမူအရာေတြ အေခၚအေ၀ၚေတြဟာ News Media/ Public Broadcasting/ Mass Communication ေတြ အေပၚမွာဆိုုရင္ အေတာ္ကိုု အရုုပ္ဆိုုးပါတယ္။ ျမင္ရတာ အက်ီးတန္သြား ေစပါသည္။

ျမန္မာျပန္ၾကားေရး ၀န္ၾကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းနဲ. The Wall Street Journal သတင္းစာတိုု. အင္ဒိုုနီးရွာနိုုင္ငံမွာ လုုပ္တဲ့ ေတြ.ဆံုု ေမးျမန္းခန္း-Exclusive Interview ကိုု ေသျခာ ၾကည့္ရင္ ၀န္ၾကီးဦးေက်ာ္ဆန္းဟာ သတင္းေထာက္နဲ. အင္တာဗ်ဴးလုုပ္ေနတုုန္း လက္တဖက္က ေျခဖ၀ါးကိုု ပြတ္လိုုက္ သတ္လိုုက္နဲ. ေျခဖ၀ါးက အေရျပားေျခာက္ေတြကိုု ကုုတ္ျခစ္ၿပီး ခြာေနတာ Dried Skin ေျခေထာက္က အေရခြံေျခာက္ေတြကိုု လက္ၾကီးနဲ. ေခ်မြပြတ္သက္ေနတာကိုု ေတြ.ရမွာ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါဟာ နိုုင္ငံေတာ္အဆင့္ ၀န္ၾကီး တဦးအေနျဖင့္ အထူးသျဖင့္ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ၾကီးတဦးအေနျဖင့္ မလုုပ္သင့္ပါဘူး။ အင္တာဗ်ဴး လုုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္ ကင္မရာေတြ ဗီြဒီယိုုေတြနဲ. ရိုုက္ေနတုုန္းမွာ အခုုလိုု ညစ္ညစ္ပတ္ပတ္နဲ. လက္ၾကီးနဲ. ေျခေထာက္ကိုု ကိုုင္ေနတာ။ ေျခဖ၀ါးက အေရခြံေတြကိုု လက္ၾကီးနဲ. လူၾကားသူၾကားမွာ ခြာေနတာ ကုုတ္ျခစ္ေနတာဟာ ျမင္ရတာ အေတာ္ ဆိုုးပါသည္။ ၀န္ၾကီးကေတာ့ သိမယ္ မထင္ဘူး။ ျမင္ရတာကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ကိုု ဆိုုးပါသည္။ ရြံစရာပါ။

အဲဒီလိုု လက္ၾကီးနဲ. လူၾကားမွာ ေျခဖ၀ါးကိုု ကိုုင္ေန ပြတ္သတ္ေန အေရခြံေတြကိုု ခြာေန ျခစ္ေနတာကိုု တမင္လုုပ္တာ မဟုုတ္ပဲ အမွတ္တမဲ့ ဘာသိဘာသနဲ သတိမထားမိပဲ လုုပ္ေနျခင္းပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုု ကိုုယ္အမူအရာေတြ လက္ဟန္ ေျခဟန္ေတြဟာ ကင္မရာေတြ ဗီြဒီယိုုေတြထဲမွာ ပါသြားၿပီး လူအမ်ားစုုကိုု ျပသတဲ့ News Media & Mass Communication ေတြ TV ဖန္သားျပင္ေတြ ကြန္ျပဴတာ Screen ေတြကေန ျပျမင္ရတဲ့အခါ အေတာ္ကိုု ရိုုင္းေနၿပီး ျမင္ရသူအတြက္ မသတီစရာလိုု ျဖစ္ေနပါသည္။ ဒါမ်ိဳးေတြဟာ ျမန္မာ News Makers-သတင္းေတြလုုပ္သူေတြအေနနဲ. နိုုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ. တိုုးမယ္ဆိုုရင္ ၾကိဳတင္ စဥ္းစား သတိထားရမည့္ အခ်က္ပါ။

ထိုု.အတူပဲ ျမန္မာသတင္းသမားေတြဖက္မွာလဲ ဆင္ျခင္စရာေတြ ရွိေနျပန္ပါသည္။ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းနဲ. ျပည္တြင္းျပည္ပက သတင္းသမားေတြ ေတြ.ဆံုု ေမးျမန္းတဲ့အခါ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီး ဦးေက်ာ္ဆန္း ကိုု အဘ အဘ ဆိုုၿပီး ရည္ညႊန္းေခၚဆိုုတာ သတင္းသမား တဦးအေနျဖင့္ မသင့္ေတာ္ပါ။ မေခၚသင့္ပါ။ ပုုဂၢိဳလ္ေရးအရ ရိုုေသ ေလးစားတာနဲ. အလုုပ္သေဘာအရ ဆက္ဆံရတာကိုု ခြဲျခားဖိုု. စည္းျခား ထားဖိုု. လိုုပါသည္။ Personally အရ ရိုုေသေလးစားလိုု. အသက္အရြယ္ ၾကီးသူျဖစ္လိုု. ဦးၾကီး ဦးေလး အကိုု အေဒၚ။ ဆရာ အဘ အဖြား အေမ အျပင္မွာ ေခၚတာ သင့္ေတာ္ပါသည္။ ဒါေပမယ့္ သတင္းလုုပ္တဲ့အခါ သတင္းေရးဖိုု. သတင္းေမးတဲ့ Interview လုုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ Professionally အရ စဥ္းစားၿပီး အဓိက စိတ္ထဲ ေခါင္းထဲမွာ ရွိသင့္ ထားသင့္တာက ပရိသတ္ေတြက ဘာေတြ သိခ်င္သလဲ ပရိသတ္ေတြ သိခ်င္တဲ့ဟာ သိဖိုု. လိုုအပ္တဲ့အရာေတြကိုု ေမးဖိုု.လိုုပါသည္။ အဲဒီလိုု သတင္းေမးတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ သက္ရာဆိုုင္ပုုဂၢိဳလ္၏ နာမည္ မဟုုတ္ရင္ ရာထူးကိုု ရည္ညႊန္းၿပီး ေခၚသင့္ပါသည္။ အခုု ကိစၥမွာဆိုုရင္ ၀န္ၾကီးတိုု. အစိုုးရအဖြဲ.အေနျဖင့္ စသည္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚ သံုုးစြဲသင့္ပါသည္။ အခုုေတာ့ RFA သတင္းေထာက္ ဦးခင္ေမာင္စိုုးေရာ ရန္ကုုန္တိုုင္းစ္ သတင္းေထာက္ ဦးကိုုကိုု(စက္မႈ) တိုု. ကိုုယ္တိုုင္က ၀န္ၾကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းကိုု အဘ အဘ နဲ. ဆိုုၿပီး ေမးျမန္းေျပာဆိုု ေခၚေ၀ၚသံုုးစြဲျခင္းဟာ Journalistic Professional Standard အရ သတင္းလုုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ မေခၚသင့္ပါ။ မသံုုးသင့္ပါ။ သီးသန္. သတင္းေမးၿပီးတဲ့အခါ အျပင္မွာ အလြတ္သေဘာ ေျပာဆိုုတဲ့အခ်ိန္ လူမႈေရးအရ သာေရး နာေရး Social Talk လုုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ကိုုယ္ ေခၚခ်င္သလိုု ေခၚပါ။ လူမႈေရးအရ အရိုုအေသ ေပးလိုု. သင့္ေတာ္ပါသည္။ အခုုေတာ့ သတင္းနားေထာင္ရတာမ်ိဳး မဟုုတ္ေတာ့ပဲ ေျမးအဖိုုး စကား၀ိုုင္းလိုု ျဖစ္သြားပါသည္။ အဘိုုးနဲ. ေျမးေျပာသလိုုျဖစ္သြားရင္ Objectivity, Impartiality and bias ေတြမွာ ထိခိုုက္မႈ compromised ျဖစ္သြားနိုုင္ပါသည္။

အခုုေတာ့ သတင္းလုုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အဘ အဘ ဆိုုတာ သတင္းေထာက္တဦးနဲ. နိုုင္ငံေရးသမားတိုု. ၀န္ၾကီးတိုု.အၾကား ထားရွိရမည့္ level တူ ဆက္ဆံေရးမ်ိဳးနဲ. မညီပဲ ျဖစ္ေနပါသည္။ ၀န္ၾကီးက အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာ၀န္နဲ. လူထုုအက်ိဳး လုုပ္ေနသလိုု သတင္းသမားကလဲ လူထုုအတြက္ အစိုုးရ၏ မူ၀ါဒေတြကိုု လူေတြ သိေအာင္ သတင္းေပးေနတဲ့ တာ၀န္ကိုု ယူေနရသူမိုု. Equally Important အေရးၾကီးတဲ့တာ၀န္ေတြကိုု လုုပ္ေနသူ အခ်င္းခ်င္း ျဖစ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ အလုုပ္သေဘာအရ တန္းတူထားၿပီး ဆက္ဆံ ေျပာဆိုုဖိုု. လိုုပါသည္။ Professional Standard should not be compromised with Personal relation.

အဘ အဘ ဆိုုတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈဟာ စစ္တပ္ထဲက ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္တာမိုု. စစ္တပ္ အတြင္းမွာ ရာထူးၾကီးသူ ၀ါၾကီးသူကိုု ငယ္တဲ့သူက အဘ ေခၚတာ သူတိုု. စနစ္ သူတိုု.ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္တာမိုု. ဘာမွ ေျပာစရာ ေ၀ဖန္စရာ မလိုုပါ။ ဗိုုလ္ျဖစ္သူက ဗိုုလ္မွဴးၾကီးကိုု အဘ ေခၚသလိုု ဗိုုလ္မွဴးၾကီးကလဲ ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ေတြ ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေတြကိုု အဘ ျပန္ ေခၚတာ ဒါဟာ ျမန္မာ့ စစ္တပ္၏ တပ္တြင္း ယဥ္ေက်းမႈးပါ။ စစ္သား စစ္သားခ်င္း အျပန္အလွန္ ေခၚေ၀ၚတဲ့ အစဥ္အလာပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုု ေထာက္ျပတာက ၀န္ၾကီးတဦးကိုု သတင္းေထာက္ တဦးက အဘ အဘနဲ. ေခၚၿပီး သတင္းေရးတာ သတင္းလုုပ္တာ ေတြ.ဆံုုေမးျမန္းခန္းလုုပ္တာဟာ News Media & Mass Communication ေတြကေန ျပန္ၿပီး ေတြ.ျမင္ရတာ ၾကားရတာ လံုုး၀ မသင့္ေတာ္ပါ။ ကိုုယ္အလုုပ္နဲ. ကိုုယ့္ရဲ့ Profession ကိုု ေလးစား တန္ဘိုုးထားဖိုု. သတင္းသမားေတြမွာ လိုုပါသည္။ ကိုုယ့္အလုုပ္ကိုုယ္ လုုပ္တာ ျဖစ္လိုု. ၀န္ၾကီးအလုုပ္က သတင္းသမားအလုုပ္ထက္ ျမင့္တယ္ ဂုုဏ္ရွိတယ္လိုု. မယူဆ သင့္ပါ။ ၀န္ၾကီးလဲ ၀န္ၾကီးအလုုပ္ လုုပ္သလိုု ငါတိုု. သတင္းသမားေတြလဲ သတင္းသမားအလုုပ္ကိုု လုုပ္ေနတာပဲလိုု. သတိရွိဖိုု. လိုုပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္တိုု. ဦး၀င္းတင္တိုု.နဲ. ေမးျမန္းတဲ့အခါမွာလဲ အန္တီတိုု. အေမစုုတိုု. ဆရာတိုု.ဆိုုတာ သတင္းေထာက္တဦးအေနျဖင့္ အလုုပ္ လုုပ္ေနတဲ့အခါ သတင္းေရးတဲ့အခါ မသံုုးစြဲသင့္ပါ။ သက္ဆိုုင္ရာ ရာထူးႏွင့္ တာ၀န္ေတြကိုု ရည္ညႊန္း ေခၚဆိုု သံုုးစြဲသင့္ပါသည္။ ဒါအျပင္ သတင္းနားေထာင္တဲ့ပရိတ္သတ္ေတြ သတင္းဖတ္တဲ့ စာဖတ္ ပရိသတ္ေတြထဲမွာ အဲဒီသူေတြထက္ ၀ါရင့္တဲ့သူ အသက္ၾကီးသူေတြလဲ ရွိေနနိုုင္ပါသည္။ သတင္းသမားတဦးအေနျဖင့္ အလုုပ္ၿပီးတဲ့အခါ အလြတ္သေဘာ စကားေျပာတဲ့အခါ ပုုဂၢိဳလ္ေရးအရ မိမိ၏ ဆႏၵသေဘာထားအတိုုင္း ၾကိဳက္သလိုု ေခၚဆိုုနိုုင္ပါသည္။ သိုု.ေသာ္ သတင္းထဲမွာေတာ့ Personal believe or personal Respect ေတြ ထည့္ မေရး ထည့္မသံုုးသင့္ပါ။ Keep your personal believe, opinion and feel from you are doing or writing news as a journalist. Otherwise there is conflict of interest.

CBC, ABC, CBS, BBC, CNN စတဲ့ နိုုင္ငံတကာ သတင္းဌာနေတြမွာ Media Language Usage Guide ဆိုုတာ ရွိၿပီး သတင္းအခန္း-News Room မွာ စနစ္တက် လိုုက္နာရမည့္ အေခၚအေ၀ၚ အသံုုးအစြဲ စကားလံုုး သတ္မွတ္ခ်က္ စည္းကမ္းေတြ ရွိပါသည္။ Doctor-Dr ဆိုုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚကိုု ဆရာ၀န္ medical Physician ကိုုပဲ ေခၚေ၀ၚ သံုုးစြဲတာ ျဖစ္ၿပီး တျခား ပညာေရး ဆိုုင္ရာနဲ. PhD ဘြဲ.ရတဲ့ ပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းေတြအတြက္ CG- Character Generation လုုပ္ၿပီး Creditation ေပးတဲ့အခါ သက္ဆိုုင္ရာ ရာထူး ဌာနကိုုပဲ ရည္ညႊန္း ေခၚေ၀ါပါသည္။ ေဒါက္တာဆိုုၿပီး ေရွ.ကေန တပ္ၿပီး မေခၚပါဘူး။ ေဒါက္တာ ဆိုုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚကိုု News Media & Mass Communication မွာ က်န္းမာေရး ဆိုုင္ရာ ဆရာ၀န္ Medical Doctor ကိုုပဲ နာမည္တပ္ ေခၚပါသည္။ တျခား သိပၺံပညာရွင္ တဦးဦးက အသစ္ေတြရွိမႈေတြေၾကာင့္ သတင္းကိုုယ္တိုုင္က Even News itself related or Relevant ျဖစ္တဲ့ သတင္းမ်ိဳးမွာပဲ ေဒါက္တာဆိုုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚ အသံုုးအႏႈန္းကိုု သတင္းမီဒီယာေတြကိုု သံုုးေလ့ ရွိပါသည္။

ဒါေၾကာင့္လဲ အေမရိကန္နိုုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးေဟာင္း Condoleezza Rice ဟာ PhD ဘြဲ.ရ ေဒါက္တာတဦးျဖစ္ေပမယ့္ နိုုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးကိုု Secretary of State Condoleezza Rice လိုု.ပဲ ေခၚေ၀ၚ သံုုးစြဲတာကိုု သတိထားမိမယ္ ျဖစ္ပါသည္။ ဘယ္သတင္းဌာနမွ အေမရိကန္ နိုုင္ငံေရး၀န္ၾကီးေဟာင္းကိုု ေဒါက္တာ Condoleezza Rice လိုု. သတင္းမီဒီယာေတြက ေခၚေ၀ၚ ေျပာဆိုု သံုုးစြဲတာ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အေမကန္နိုုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီး Condoleezza Rice ဟာ PhD ပါရဂူဘြဲ.ရ ေဒါက္တာတဦးဆိုတာ သာမန္လူေတြ အမ်ားစုု သတိေတာင္ မထားမိပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ News Media & Mass Communication ေတြမွာ သူမနဲ. ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြ ေရးတဲ့အခါ နိုုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး၏ နာမည္ကိုုပဲ သံုုးစြဲ ေရးသားေလ့ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ News Media, Public Broadcasting & Mass Communications ေတြမွာ ေဒါက္တာ ဆိုုတဲ့ အသံုုးအႏႈန္းကိုု အခုု ျမန္မာ သတင္းဌာနေတြ သံုုးေနသလိုု ေဖာေဖာသီသီ မသံုုးပါ။ ဒါဟာ အဓိပၺါယ္ရွိသလိုု လိုုအပ္ခ်က္ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္ေတြအရလဲ ျဖစ္ပါသည္။

ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ သတင္းဌာနေတြ သတင္းသမားေတြ သတင္းဖန္တီးသူေတြ လုုပ္သူေတြလဲ Public Broadcasting, News Media & Mass Communication ေတြမွာ ေရးျပ ေျပာၾကမယ္ဆိုုရင္ ကိုုယ္အမူအရာနဲ. ေခၚေ၀ၚ သံုုးစြဲတဲ့ စကားလံုုး အသံုးအႏႈန္းေတြကို သတိထားဖိုု. ဆင္ျခင္ဖိုု. အထူး လိုုပါေသးသည္။

Udp Myanmar Faebook