2 ေရွးေဟာင္းၿမန္မာၿပည္ကို ဓါတ္ပံုၿဖင္႕ မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕သူ ( Ancient burma photo)

အီတလီနာမည္မို႕ Felice Beato ကို '' ေဖ (f) လိေခ် ေဘယာတုိ '' လုိ႕ အသံထြက္ပါတယ္ .........။

                 

                     စစ္ပြဲေတြကို ဓါတ္ပံုရိုက္မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕သူ  War Photographer  ေတြထဲမွာ အေစာဆံုးတစ္ေယာက္က  Felice Beato  လုိ႕ ေခၚတဲ႕ အီတလီေသြးပါတဲ႕ အဂၤလိပ္ဓါတ္ပံုဆရာပါဘဲ ။ အခု သူ႕အေၾကာင္းေရးရတဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ႕ သူဟာ အေရွ႕အာရွကို ဓါတ္ပံုရိုက္ခဲ႕တဲ႕ ရွားရွားပါးပါး ပထမဆံုးဓါတ္ပံုဆရာမ်ားထဲမွာ ထိပ္ဆံုးက ပါတာရယ္ ၊ သူ႕ဘ၀ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးႏွစ္မ်ားကို ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ ကုန္ဆံုးခဲ႕တာရယ္၊  ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေရွးအက်ဆံုးဓါတ္ပံုေတြကို ရိုက္ခဲ႕သူေတြထဲမွာ အထင္ကရၿဖစ္တာရယ္ေၾကာင္႕ သူ႕အေၾကာင္း သိေစခ်င္လုိ႕ပါ  ။

ဗင္းနစ္စ္ Venice ၿမိဳ႕ကေလး

•                    Felice Beato ကို ၁၈၃၂ မွာ အီတလီႏိုင္ငံ အေရွ႕ေၿမာက္ပိုင္းက ေရပတ္လည္ ၀ိုင္းေနတဲ႕ ဗင္းနစ္ Venice ၿမိဳ႕မွာ ေမြးတယ္လို႕သိရပါတယ္ ။ သူရဲ႕ ေသစာရင္းေပၚက ႏိုင္ငံသားေနရာမွာ သူဟာ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးလုိ႕ ဆိုတာမို႕ သူ႕မိသားစုဟာ သူငယ္ငယ္ေလးကတည္း ၿဗိတိန္လက္ေအာက္ခံ  ေကာ္ဖု Corfu အမည္ရ ဂရိကၽြန္းတစ္ကၽြန္းကို ေၿပာင္းသြားပံုရတယ္လုိ႕ ခန္႕မွန္းၾကပါတယ္။

အနီနဲ႕ ၀ိုင္းၿပထားတာက Felice Beato ကို ေမြးတဲ႕ အီတလီႏိုင္ငံအေရွ႕ေၿမာက္က ဗင္းနစ္ Venice ၿမိဳ႕ ရွိတဲ႕ေနရာ ။ Corfu ကၽြန္းက Greece နားမွာ ရွာၾကည္႕ပါရန္

•                   ေကာ္ဖုကၽြန္းဆိုတာ ေၿမထဲပင္လယ္ထဲမွာရွိတဲ႕ ဂရိကၽြန္းစုေတြထဲမွာပါၿပီး ယေန႕မွာ ကမၻာေက်ာ္သေဌးမ်ား အပန္းေၿဖအိမ္ရွိရာ ၊ တိုးရစ္မ်ား နင္းကန္လာရာ ေနရာတစ္ခုပါ ။ တကယ္ေတာ႕ ေကာ္ဖုကၽြန္းဟာ အီတလီလူမ်ိဳးေတြနဲ႕ ဟိုးအရင္ကတည္းက မစိမ္းပါဘူး ။ အေၾကာင္းကေတာ႕ ၁၄ ကေန ၁၈ ရာစု ထိ   ေကာ္ဖုကၽြန္းဟာ  ဗင္းနစ္စ္ Republic of Venice ရဲ႕လက္ေအာက္ခံၿဖစ္လုိ႕ပါဘဲ ။  ၿပီးေတာ႕ ၿပင္သစ္ဘုရင္နပိုလီယန္ရဲ႕ လက္ေအာက္ကို က်ေရာက္ခဲ႕ၿပန္တယ္ ။  ေနာက္ဆံုးကိုလုိနီကေတာ႕ အဂၤလိ္ပ္ေတြ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီေတာ႕ တုိတုိေၿပာရရင္ Felice Beato  ဟာ နာမည္ကအစ အီတလီနာမည္ရထားေပမယ္႕ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ခံကၽြန္းမွာ ၾကီးၿပင္းခဲ႕သူမို႕ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသား ၿဖစ္ခဲ႕တာပါ ။

၁၈၇၀ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးမ်ားပံု

•                  Felice Beato  ရဲ႕ ငယ္ဘ၀အေၾကာင္းကုိေတာ႕ သိပ္မသိရပါဘူး ။ လူေတြေၿပာၾကတာကေတာ႕ သူဟာ အသက္ ၁၉ နွစ္မွာ ၿပင္သစ္ႏိုင္ငံပဲရစ္ၿမိဳ႕မွာ သူ႕ရဲ႕ ပထမဆံုးကင္မရာမွန္ေၿပာင္းကို ၀ယ္ခဲ႕ပါသတဲ႕ ။ ၿပီးေတာ႕ သူ႕လုိဘဲ ကမၻာ႕ပထမဆံုး စစ္တြင္း ဓါတ္ပံုဆရာမ်ားထဲက တစ္ေယာက္ၿဖစ္လာမယ္႕ အဂၤလိပ္ဓါတ္ပံုဆရာ James Robertson နဲ႕ ၁၈၅၀ ပတ္၀န္းက်င္မွာ မိတ္ေဆြၿဖစ္ခင္မင္ၿပီး သူနဲ႕အတူ ကြန္စတန္တီႏိုပို Constantinople ၿမိဳ႕ကို လိုက္သြားခဲ႕တယ္ ။ ကြန္စတန္တီႏိုပို ဆိုတာ ယေန႕ေခတ္မွာ တူရကီႏိုင္ငံ ( Turkey ) ရဲ႕ အၾကီးဆံုးၿမိဳ႕ၿဖစ္တဲ႕ အစၥတန္ဘူလ္ Istanbul ၿမိဳ႕ပါဘဲ ။

Photographic process လုိ႕ ေခၚတဲ႕ ဓါတ္ပံုတစ္ပံုကို အစမွအဆံုးထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ႕တဲ႕ ကမၻာ႕ပထမဆံုး ဓါတ္ပံုၿဖစ္ကင္မရာအမ်ိဳးအစား ( Daguerreo type ) ။ Lens တစ္ခုသာပါၿပီး ၁၈၃၉ မွာ တည္ေဆာက္သည္။

၁၉ ရာစု ဓါတ္ပံုလုပ္ငန္းတစ္ခုမွ ကင္မရာ

•                   အဲဒီေခတ္တုန္းက တူရကီဟာ Turkey ဆိုတဲ႕ နာမည္မရွိေသး၊ ႏိုင္ငံသီးသန္႕လည္း မဟုတ္ေသးပါ ။ ေအာ႕တမန္ Ottoman အင္ပါယာၾကီးရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုသာၿဖစ္ပါတယ္  ။ ကမၻာ႕သက္တမ္းအရွည္ဆံုးအင္ပါယာတစ္ခုၿဖစ္တဲ႕ ေအာ႕တမန္အင္ပါယာဟာ အႏွစ္ ၆၀၀ ေက်ာ္ ခံခဲ႕ၿပီး ၁၉၂၃ ထိ ဆူတန္မင္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕တယ္ ။  Beato ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္း Robertson  ဟာ Beato နဲ႕ မေတြ႕ခင္ကတည္းက ေအာ႕တမန္နန္းေတာ္က ဒဂၤါး သြန္းတဲ႕ စက္ရံုမွာ စာထြင္းသူအၿဖစ္ အလုပ္လုပ္ေနခဲ႕တယ္ ၊ ၿပီးေတာ႕ ဓါတ္ပံုပညာကို လိုက္စားေနတာ ႏွစ္အေတာ္ၾကာၿပီ   ။  ဒါေၾကာင္႕ Beato ဟာ သူ႕သူငယ္ခ်င္းနဲ႕ ပညာလည္းသင္ အေတြ႕အၾကံဳလည္းရဆိုၿပီး လုိက္သြားခဲ႕တာပါ ။

ႏွစ္ေပါင္း ၆၂၃ ႏွစ္ခံခဲ႕တဲ႕ Ottoman Empire ( အ၀ါေရာင္ ) ။ ၁၉၂၂ မွာ Ottoman Empire လံုး၀ၿပိဳကြဲၿပီး ၁၉၂၃ မွာ တူရကီ Turkey ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ႕ၾကတယ္ ။ ( လက္ရွိမွာ တူရကီရဲ႕ အၾကီးဆံုးၿမိဳ႕ ၿဖစ္တဲ႕ Istanbul ကို ေၿမပံုမွာ ရွာၾကည္႕ပါ ။ Black Sea နားမွာ ရွိတယ္ ။ ထိုေနရာကို ယခင္က Constantinople ၿမိဳ႕လုိ႕ေခၚၿပီး Ottoman Empire ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ၿဖစ္တယ္ ။ ယေန႕တူရကီရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ကေတာ႕ အန္ကာရာ Ankara ၿဖစ္ပါတယ္ ) ..........။ ရွဳပ္ေနတာဘဲ ဟယ္ ၊ လ်ွာရွည္လိုက္တာ.....(...ဟုတ္ကဲ႕ ......ဒါမသိလည္း ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေက်ာ္ဖတ္လည္း ဘာမွမၿဖစ္ပါ D: )

ေအာ႕တမန္ အင္ပါယာထဲရွိ ကြန္စတန္တီႏုိပယ္ၿမိဳ႕ ( ယေန႕ေခတ္ေခၚ Istanbul ) မွ အစၥလမ္ဘုရားေက်ာင္း Sultan Ahmed Mosque ပံု ( ဓါတ္ပံု Felice Beato )

ယခု Sultan Ahmed Mosque ပံု

•                ၁၈၅၃ မွာ သူတုိ႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ  ကြန္စတန္တီႏိုပိုၿမိဳ႕မွာဘဲ   Robertson & Beato   ဆိုတဲ႕နာမည္နဲ႕ ဓါတ္ပံုလုပ္ငန္းေထာင္ခဲ႕ၾကတယ္ ။ Beato ရဲ႕ professional ဓါတ္ပံုရိုက္ၿခင္းဟာ အဲဒီမွာ စတယ္လုိ႕ ေၿပာလုိ႕ရပါတယ္ ။   အဲဒီလုပ္ငန္းမွာ Beato ရဲ႕ အစ္ကို အန္တိုနီယိုလည္း ပါ၀င္လာခဲ႕ၿပီး သူတုိ႕ဟာ ဓါတ္ပံုၿပပြဲေတြကို ဥေရာပၿမိဳ႕ေတြမွာ လွည္႕လည္ၿပသခဲ႕ၾကတယ္  ။  Robertson ဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ Beato ရဲ႕ ညီမနဲ႕ လက္ထပ္လုိက္တာမုိ႕ သူတုိ႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ အမ်ိဳးေတြၿဖစ္သြားၿပီး အရင္ထက္ ပိုၿပီးတြဲမိသြားပါသတဲ႕ ။

၁၈၈၀ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ Burmese Girls အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု

၁၈၇၀ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ၿမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ အေၿခြအရံမ်ား '' အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု ( Femme Birmane et ses servantes, Birmanie 1870 )

•                အဲဒီေနာက္  Beato  ဟာ သူ႕သူငယ္ခ်င္းလည္း ၿဖစ္သူ ေယာက္ဖ Robertson  နဲ႕အတူ ခရိုင္မီးယန္း စစ္ပြဲ Crimean War ကိုသြားၿပီး ဓါတ္ပံုသတင္းယူခဲ႕တယ္  ။ ခရိုင္မီးယန္းစစ္ပြဲဆိုတာက ရုရွားအင္ပါယာၾကီးကတစ္ဖက္  အဂၤလိပ္၊ ၿပင္သစ္၊ အီတလီတုိ႕က တစ္ဖက္ တိုက္ၾကတဲ႕ ၃  ႏွစ္ၾကာ စစ္ပြဲရွည္ၾကီးပါ  ။ ယေန႕ေခတ္ ယူကရိန္းႏိုင္ငံထဲမွာပါတဲ႕ ခရိုင္မီယား Crimea ဆိုတဲ႕ အရပ္မွာ ၿဖစ္လုိ႕ Crimean War လုိ႕ ေခၚတာပါ  ။ အဲဒီေခတ္တုန္းကေတာ႕ Crimea ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုလံုးဟာ ရုရွားအင္ပါယာၾကီးထဲမွာ ပါခဲ႕တယ္ ။ စစ္ၿဖစ္ရတဲ႕အေၾကာင္းရင္းကေတာ႕ခုနက ေၿပာခဲ႕တဲ႕ Ottoman Empire ကို လုၾကတာပါ  ။  ရုရွားဟာ ၾသတၾတီယား၊ ပရပ္ရွားတုိ႕နဲ႕ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ထားၿပီး ဥေရာပမွာ ငပြၾကီးလုပ္ခ်င္ေနပါသတဲ႕ ။ လုပ္ႏိုင္ေအာင္လည္း သူက တန္ခုိးၾကီးေနသတဲ႕......။  အေၾကာင္းကေတာ႕ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ရုရွားဟာ ကမၻာ႕ရဲ႕ ၆ ပံုတစ္ပံုကို ပိုင္တဲ႕ အင္ပါယာၾကီးၿဖစ္ၿပီး  သက္ဦးဆံပိုင္ ဇာဘုရင္ေတြက ဘုန္းမီးေနလ ေတာက္ပေနလုိ႕ ပါဘဲ  ။

Crimean War ၿဖစ္တဲ႕ ေနရာ

•                  ဟုိးအရင္က ဘုန္းတန္ခုိးၾကီးခဲ႕ေပမယ္႕ အဲဒီအခ်ိန္မွာေတာ႕  ေအာ႕တမန္အင္ပါယာၾကီးဟာ စီပြားေရးေတြက်ၿပီး အာဏာပါ၀ါ ေလ်ာ႕ရဲေနပါ ၿပီ ။ ဒီေတာ႕ ေအာ႕တမန္အင္ပါယာကို ၿခယ္လွယ္ဖုိ႕ ဆရာၾကီး  ရုရွားက ေမ်ွာ္လင္႕ေနတယ္ ။ ဒါေပမယ္႕ ရုရွားနဲ႕ အလားတူတန္ခုိးၾကီးေနတဲ႕ ၿပင္သစ္နဲ႕အဂၤလိပ္က ခြင္႕မၿပဳခ်င္ဘဲ သူတုိ႕ ၿခယ္လွယ္ခြင္႕ရခ်င္တယ္။ ဒီေတာ႕ အဲလုိ လုၾကရင္းနဲ႕  ( ၁၈၅၄ )  မွာ အဂၤလိပ္ၿပင္သစ္အီတလီေပါင္းၿပီး  ရုရွားကို စစ္ေၾကၿငာပါတယ္ ။

Beato နဲ႕ Robertson တုိ႕ ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ Crimean War မွ စစ္စခန္းတစ္ခုပံု

•                   ၾကားထဲက အားႏြဲ႕သူ ေအာ႕တမန္ အင္ပါယာက ဟုိဘက္ပါရမလုိလို ဒီဘက္ပါရမလုိလုိ တိုင္ပတ္ၿပီးသကာလ  ေနာက္ဆံုး အဂၤလိပ္ၿပင္သစ္ဘက္က ၀င္ကူတုိက္ေပးရပါတယ္ ။ ေနာက္ဆံုး ဆရာၾကီးရုရွား စစ္ရွဳံးပါတယ္ ။  အဲဒီစစ္ပြဲၾကီးမွာ တုိ႕ရဲ႕ ဇာတ္လုိက္ေက်ာ္ၾကီး  Beato  က သူ႕ေယာက္ဖ  Robertson  နဲ႕အတူ ပယ္ပယ္နယ္နယ္ ဓါတ္ပံုသြားရိုက္တာ ။ သူတုိ႕ရိုက္ထားလုိ႕လည္း ဇာဘုရင္ရဲ႕ ပင္လယ္နက္ေရတပ္ရွိတဲ႕ Crimea  အရပ္က Sevastopol ၿမိဳ႕က်ဆံုး ပ်က္ဆီးပုံကို အခုအခ်ိန္မွာ ဓါတ္ပံုမွတ္တမ္းက်န္ခဲ႕တာ ၿဖစ္တယ္ ။ ( ဇာတ္လမ္းတစ္၀က္ေရာက္သြားပါၿပီဟယ္ ။ ဆက္ဖတ္လုိက္ေနာ္.....လိမၼာဒယ္  )

၁၈၉၁ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ခ်င္းစစ္သည္ တစ္စု '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု

 

'' ကခ်င္စစ္သည္မ်ား '' ( by Felice Beato in 1880 )

•                   Beato ဟာ ၁၈၅၈ မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကာလကတၱားၿမိဳ႕ကို တစ္ကိုယ္ေတာ္ သြားၿပီး အဂၤလိပ္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီဆန္႕က်င္ေရး အေရးအခင္းၾကီးကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕တယ္ ။ တို႕ငယ္ငယ္တုန္းက သမိုင္းမွာ သင္ရတဲ႕ အဂၤလိပ္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီဆိုတာ မွတ္မိမွာပါ ။ တကယ္ေတာ႕ အဲဒါၾကီးက ရိုးရိုးသားသား ဖုိးသခြားလုပ္စားေနတဲ႕ ကုမၸဏီမဟုတ္ဘူး ။ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ၾကီးေတြ လူ႕မလုိင္ေတြ အစုစပ္ပိုင္ၿပီး ၀ါဂြမ္း ပိုးထည္က အစ လက္ဖက္ေၿခာက္ အိမ္သံုးဆားအလယ္ မဲနယ္ ၊ ဘိန္းအဆံုး ရသမ်ွ အကုန္ေရာင္းၿပီး ထံုးစံအတုိင္း ေခါင္းပုန္ၿဖတ္ ဂုတ္ေသြးစုတ္ေနခဲ႕တာ ။  သူ႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စစ္တပ္ၾကီးရွိၿပီး အဂၤလိပ္အစုိးရတိုက္ရိုက္မအုပ္ခ်ဳပ္ခင္တုန္းက အဲဒီကုမၸဏီကဘဲ အိႏၵိယေနရာမ်ားစြာကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕တာ  ။ ခန္႕ထားတဲ႕ စစ္သားေတြထဲမွာ အိႏၵိယစစ္သားေတြ အမ်ားၾကီးဘဲ ။ တုိတုိေၿပာရရင္ အဲဒီစစ္သားေတြက မေက်နပ္လုိ႕ ပုန္ကန္ရာကေန ၿပည္နယ္မ်ားစြာကို ၿပန္႕ၿပီး ပုန္ကန္မွဳအၾကီးၾကီးၿဖစ္သြားခဲ႕တယ္  ။  အဲဒါကို  Beato က သြားၿပီး ဓါတ္ပံုနဲ႕မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕တာပါ  ။  အေသအေပ်ာက္ မ်ားတဲ႕ အဲဒီပုန္ကန္မွဳၾကီးအၿပီးမွာ  အိႏၵိယကို အဂၤလိပ္အစိုးရက တိုက္ရိုုက္အုပ္ခ်ဳပ္လုိက္တယ္ ။

ပုန္ကန္မွဳၿဖစ္ရာေနရာတစ္ခု ။ အိႏိၵယ ၿမိဳ႕စားတစ္ပါးရဲ႕ ေႏြရာသီနန္းေတာ္ပါ ။ ဒီေနရာမွာ ပုန္ကန္သူအိႏၵိယစစ္သားေတြထဲက ၂၂၀၀ ေလာက္ ေသတာကို ဒီအတုိင္း မၿမဳပ္ဘဲ ထားခဲ႕လုိ႕ အပုပ္န႕ံကို မခံႏိုင္တာေၾကာင္႕ ၿမိဳ႕ကိုေတာင္ ေရႊ႕လုိက္ရတယ္ ။ ဒါက ေခြးစားလင္းတစားၿပီး က်န္တာကို Felice Beato က ရိုက္ထားခဲ႕တာပါ ။ ( အဂၤလိပ္စစ္သားအက်အဆံုးေတြကိုေတာ႕ အဂၤလိပ္ဘက္က က်င္းၾကီးတူးၿပီး ၿမွဳပ္သြားခဲ႕တယ္ )

ဒါကေတာ႕ အိႏၵိယရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမင္း Bahadur Shah Zafar ။ အိႏၵိယရဲ႕ မိုဂူးဘုရင္မင္းဆက္မွာ ေနာက္ဆံုးလည္း ၿဖစ္တယ္ ။ သူနန္းတက္ခ်ိန္မွာ အရင္က ၾကီးမားက်ယ္ၿပန္႕လြန္းတဲ႕ Mogul Empire ၾကီးရဲ႕ အာဏာစက္ဟာ ေဒလီၿမိဳ႕ေလာက္သာ က်န္ေတာ႕တယ္ ။ တကယ္အာဏာရွိေနတာက အဂၤလိပ္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ ။ ကုမၸဏီပုန္ကန္မွဳကို အားေပးခဲ႕မွဳနဲ႕ သူ႕ကို အဂၤလိပ္ေတြက ရံုးတင္စစ္ေဆးၿပီး ရန္ကုန္ကို ၿပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခဲ႕တယ္ ။ ဒါ ရန္ကုန္ကို မသြားခင္ေလး ရိုက္ထားတဲ႕ပံုပါ ။ ၁၈၆၂ မွာ ရန္ကုန္မွာဘဲ ဆံုးသြားၿပီး ေရႊတိဂံုဘုရားနားမွာ ၿမဳပ္ထားတယ္လို႕ ဆိုတယ္ ။ သူ႕ဇနီးနဲ႕ ေၿမးမ ရဲ႕ အုတ္ဂူလည္း သူ႕အုတ္ဂူန႕ဲအတူရွိသတဲ႕ ။ ႏွစ္တရာေလာက္ေပ်ာက္ေနတဲ႕ အုတ္ဂူေနရာကို ၁၉၉၁ မွာ ၿခံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းေတြကို ရွင္းၿပီး ၿပဳၿပင္ထားတယ္လုိ႕ ဆိုတယ္ ။ ၿမန္မာမြတ္ဆလင္ေတြက သူ႕ကို သူေတာ္စင္လုိ႕ သတ္မွတ္ထားတယ္ လုိ႕လည္း သိရပါတယ္ ။ ( သီေပါမင္းလည္း အိႏၵိယမွာ ဆံုးသြားေပမယ္႕ သရဏဂံုတင္ခြင္႕ခ်က္ခ်င္းမရခဲ႕ ။ ဆံုးၿပီး ေနာက္ထပ္ ႏွစ္တရာနီးပါးေလာက္အၾကာ ၁၉၉၀ ႏွစ္မ်ားေလာက္မွာ ၿမစ္ၿဖစ္သူ ေတာ္ဘုရားေလးမိသားစုက သြားၿပီး သရဏဂံုတင္ရရွာတယ္ ။ သူ႕အုတ္ဂူကို ေတြ႕ေတာ႕ မိသားစုမွာ ရင္က်ိဳးရသတဲ႕ ။ ေနာက္ေဖးလမ္းၾကားမွာ ခ်ံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းတင္မက အညစ္အေၾကးေတြ ဖံုးလႊမ္းေနတာကို မနည္းရွင္းလင္းၿပီးမွ ကန္ေတာ႕ပြဲလုပ္ရတယ္လုိ႕ ေတာ္ဘုရားေလး ေရးတာဖတ္ဖူးပါတယ္ ။ ေတာ္ဘုရားတုိ႕ သြားတဲ႕ ခုႏွစ္ကို ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းသြားတယ္ ဆိုတာသိၿပီး အေသအခ်ာ မမွတ္မိေတာ႕လုိ႕ သိတဲ႕လူရွိရင္ ေၿပာပါရန္ )

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ဖက္လိပ္ေဆးတံနဲ႕ ၿမန္မာအမ်ိဳးသမီး '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( ၁၈၇၅ )

•                    တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ေရွးအက်ဆံုး ဓါတ္ပံုေတြကို ရိုက္ခဲ႕သူမ်ားထဲလည္း Beato ပါ၀င္ပါတယ္။ ( ၁၈၅၆  ) ကေန  ( ၁၈၆၀  )   ထိၿဖစ္တဲ႕ ဒုတိယဘိန္းစစ္ပြဲထဲကို သြားၿပီး သတင္းဓါတ္ပံုရိုက္မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕တယ္ ။ သူ႕ကို ဘိန္းစစ္ပြဲထဲ မွတ္တမ္းယူဖုိ႕ လႊတ္တဲ႕သူကေတာ႕ အဂၤလိပ္ေတြ ကိုယ္တုိင္ပါဘဲ ။ စစ္စတင္ကတည္းက ရိုက္ထားခဲ႕တဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ဓါတ္ပံုေတြဟာ စစ္မွတ္တမ္းဓါတ္ပံုေတြမွာေတာ႕အေစာဆံုးထဲပါ, ပါတယ္  ။ ေန႕စြဲအတိအက်ပါၿပီး အၿဖစ္အပ်က္အဆင္႕ဆင္႕ကို ရိုက္ထားတဲ႕အတြက္ မွတ္တမ္းအေနနဲ႕ အင္မတန္ အသံုးက်ပါတယ္  ။ တရုတ္ႏိုင္ငံေၿမာက္ပိုင္း တီယန္က်င္းၿမိဳ႕က တကုခံတပ္ Taku Forts စစ္ပြဲဟာ သူ႕ရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြထဲမွာ နာမည္ၾကီးပါဘဲ ။ ခံတပ္ကို ခ်ဥ္းကပ္လာပံု ၊ ၿမိဳ႕ရုိးနံရံေတြကို ဗံုးထိလုိ႕ အပ်က္အစီးေတြၿဖစ္ေနပံုနဲ႕ ေနာက္ဆံုးမွာ ခံတပ္အတြင္းက တရုပ္စစ္သားအေလာင္းေတြ အပ်က္အစီးေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ႕တယ္ ။ ဒီဓါတ္ပံုေတြကို ရဖုိ႕ သူဟာ လူေသအေလာင္းပံုေတြကို ( မရွင္းလင္း မဖယ္ရွားခင္ )  အေၿပးအလႊားရိုက္ခဲ႕ရတယ္ ။ ေနာက္မွ က်န္တဲ႕ၿမိဳ႕အပ်က္အစီးေတြကို ရိုက္ၿပီး ၿဖစ္ပ်က္ပံုအဆင္႕ဆင္႕ကို ဓါတ္ပံုမွတ္တမ္း လုပ္ေလ႕ရွိ ခဲ႕တယ္  ။

Felice Beato ရိုက္ထားခဲ႕တဲ႕ တီယန္က်င္းၿမိဳ႕မွ ခံတပ္အတြင္း အေသအေပ်ာက္မ်ားပံု

•              တကယ္ေတာ႕ သူဟာ သတင္းဓါတ္ပံုပညာကို အရူးအမူးၿဖစ္တဲ႕အထိပါဘဲ ။ သူ႕အတြက္ အေသေကာင္ေတြဟာလည္း ဓါတ္ပံုသေဘာအရ ဆြဲေဆာင္မွဳရွိတယ္ ၊ လွပတယ္လုိ႕ခံယူထားပံုရတယ္ လုိ႕ ဆိုၾကတယ္ ။ အေသေကာင္ေတြၾကားမွာ စိတ္လွဳပ္ရွားစြာနဲ႕ သူ႕အလုပ္မၿပီးမခ်င္း ဒီလူေသေတြကို မထိဖုိ႕ ေၿပာတတ္တယ္လုိ႕ ဆိုပါတယ္ ။

ပီကင္းၿမိဳ႕ေတာ္မွ ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရတဲ႕ ေႏြရာသီနန္းေတာ္ပံု ( ဓါတ္ပံု Felice Beato )

•              ပီကင္းၿမိဳ႕ေတာ္က တရုတ္ဘုရင္ရဲ႕ ေႏြရာသီ အပန္းေၿဖနန္းေတာ္ထဲမွာလည္း  နန္းေတာ္ရဲ႕ အေဆာင္ေဆာင္ အခန္းခန္းေတြ ၊ ဘုရားေက်ာင္းေတြ ၊ ပန္းၿခံေတြ ေရကန္ေတြကိုလည္းအပါအ၀င္   ဓါတ္ပံုေပါင္းမ်ားစြာကို ဖန္တီးခဲ႕တယ္  ။  တရုတ္ရွင္ဘုရင္က အဂၤလိပ္ၿပင္သစ္ သံအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ကို ညွင္းဆဲ သတ္ပစ္တာကို လက္စားေခ်တဲ႕အေနနဲ႕ စစ္အတြင္းမွာ အဂၤလိပ္နဲ႕ ၿပင္သစ္တုိ႕က နန္းေတာ္ကို လုယက္ပံု၊ မီးရွဳိ႕ဖ်က္စီးပံုေတြကို Beato က  ဓါတ္ပံုနဲ႕ မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕တယ္ ။ သူ႕ဓါတ္ပံုေတြဟာ ပီကင္းၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ပထမဆံုးဓါတ္ပံုေတြၿဖစ္သလုိ သမိုင္းအားၿဖင္႕တန္ဖုိးၿဖတ္လုိ႕မရပါဘူး ။ ေနာက္ထပ္ အဖုိးတန္ဓါတ္ပံုေတြကေတာ႕ တရုတ္မင္းသား      Gong နဲ႕ အဂၤလိပ္ Lord Elgin  တုိ႕ရဲ႕ ပံုေတြပါဘဲ ။

တရုတ္ၿပည္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ Qing dynasty မွ ဘုရင္႕သားေတာ္ Prince Gong ( ဓါတ္ပံု Felice Beato )

'' ၿမန္မာမင္းသမီး မင္းသားငယ္ေလးမ်ား '' ( Felice Beato in 1870-80s )

•             ( ၁၈၆၃ )  မွာ  Beato  ဟာ ဂ်ပန္က ယိုကိုဟာမားၿမိဳ႕ကို ခရီးဆန္႕ခဲၿပီး သူငယ္ခ်င္း ကာတြန္းပညာရွင္တစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ႕  Charles Wirgman  နဲ႕ စပ္တူ ဓါတ္ပံု စတူဒီယိုတစ္ခုကို ဖြင္႕ခဲ႕တယ္။  ဂ်ပန္ရဲ႕ ပထမဆံုး ဓါတ္ပံုလုပ္ငန္းမ်ားထဲက တစ္ခုၿဖစ္တဲ႕ အဲဒီ စတူဒီယိုမွာ လူပံု၊ ရွဳခင္းပံု၊ ကာတြန္းသရုပ္ေဖာ္ပံု ၊ ၿမိဳ႕ၿပပံု အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဖန္တီးခဲ႕ၾကတယ္ ။

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ ဆာမူရိုင္းမ်ား ပံု

•             အဲဒီအခ်ိန္က ဂ်ပန္ၿပည္မွာ ဘုရင္ရွိေပမယ္႕ တကယ္ပါ၀ါရွိတာက ရွိဳးဂြန္း Shogun  လုိ႕ေခၚတဲ႕ စစ္အာဏာရွင္ေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။ သူတုိ႕က ႏိုင္ငံၿခားသားအ၀င္အထြက္ကို ကန္႕သတ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္၊ ၿပည္တြင္းမွာလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္သြားလာလုိ႕ မရတဲ႕အတြက္ Beato ဟာ တခါတေလ သံကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕ ကပ္လုိက္ၿပီး ဓါတ္ပံုရိုက္ေလ႕ရွိတယ္ ။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ႕ သူဟာ နာမည္လည္း အေတာ္ရေနၿပီ ၊ အဂၤလိပ္စစ္တပ္နဲ႕လည္း ပလဲနံပသင္႕တာမုိ႕ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံအႏွံအၿပားကို လုိက္ပါခြင္႕ရခဲ႕တယ္   ။

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ဖက္ရွင္က်က်၀တ္ထားေသာ ဂ်ပန္မိန္းကေလး '' အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု ( A Japanese girl dressed a la mode 1860-1900 )

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ကုန္သည္မိသားစု '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( Merchants family 1860-1900 )

             သူ႕ဓါတ္ပံုေတြဟာ အရည္အေသြးေကာင္းရံုမက အရမ္းကို အဖုိးတန္ပါတယ္ ။ ရွိဳးဂြန္းစစ္အာဏာရွင္ေတြအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕တဲ႕ ေအဒိုေခတ္ Edo Period ကို ထင္ဟပ္ၿပေနၾကတယ္ ။

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ခါးကုန္းေနေသာ အမ်ိဳးသမီး ႏွစ္ဦး '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု [Two stooped women] 1860-1900

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ကူလီ '' အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု

•                   ဒီဓါတ္ပံုေတြမွာ အေရာင္ေတြပါေနတာကို သတိထားမိၾကမွာပါ ။ Beato  တို႕အဖြဲ႕ ဟာ အၿဖဴအမဲဓါတ္ပံုေတြကို လက္နဲ႕ အေရာင္ထည္႕ထားခဲ႕လို႕ပါဘဲ ။ ဂ်ပန္ရဲ႕ နာမည္ၾကီး ေရေဆးပန္းခ်ီပညာနဲ႕ ပံုႏွိပ္အတတ္ေပါင္းစပ္သံုးထားတဲ႕ Beato ရဲ႕ ဓါတ္ပံုစတူဒီယိုက Hand-colouring ဟာ သဘာ၀က်ၿပီး အႏုစိတ္လြန္းတာေၾကာင္႕ အရမ္းကို ေအာင္ၿမင္ခဲ႕ပါတယ္ ။

Felice Beato ရဲ႕ '' ဂ်ပန္ကုန္သည္ တစ္စု '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( A group of Japanese merchants 1860-1900 )

Felice Beato ရဲ႕ '' အမ်ိဳးသမီးေဆာင္း၀တ္အက်ၤ ီ '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( Female winter dress 1860-1900 )

•             သူဟာ ကိုးရီးယားနဲ႕ၿပင္သစ္ ခ်ၾကေတာ႕လည္း ကိုးရီးယားရဲ႕ ပထမဆံုးဓါတ္ပံုေတြကို ရိုက္ကူးဖုိ႕ စစ္ထဲကို သြားလိုက္ပါေသးတယ္ ။ အီဂ်စ္ ၊ ဂရိနဲ႕ ဆူဒန္တုိ႕ကို အသီးသီး ထပ္ေၿခဆန္႕ၿပီးသကာလ ၁၈၈၆ မွာ အဂၤလန္ၿပန္ၿပီး ဓါတ္ပံုပညာကို ပို႕ခ်ခဲ႕တယ္ ။ ေနာက္ ၂ ႏွစ္ အၾကာမွာေတာ႕ တို႕ရဲ႕ ေရႊၿမန္မာဆီကို ဆိုက္ဆိုက္ၿမိဳက္ၿမိဳက္ေရာက္ခ်လာပါေတာ႕တယ္  ။

၁၈၈၉ တြင္ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ မႏၱေလးမွ မွန္ေက်ာင္း ဓါတ္ပံု ( Glass Palace Monastery ( Hmann Kyaung), Manadalay )

၁၈၉၀ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ သီေပါမင္းရဲ႕ သီဟာသနပုလႅင္ ဓါတ္ပံု ( Lion Throne in the Royal Palace at Mandalay )

•             ၿမန္မာၿပည္ကို သူ အေတာ္ဓါတ္က်သြားပံုရတယ္ ၊ ေရာက္ၿပီး ႏွစ္အေတာ္ၾကာ   ၁၈၉၆ မွာ မႏၱေလးေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ၾကီးမွာ ဓါတ္ပံုလုပ္ငန္းေထာင္သတဲ႕ ။ အမယ္....မေခဘူးေနာ္ ...ႏိုင္ငံၿခားသားေတြမ်ား အဲဒီအခ်ိန္ကတည္း လ်ွင္တာ....ဘာလုပ္တယ္ေအာက္ေမ႕လဲ ....ပရိေဘာဂနဲ႕ တြဲၿပီး curio business လုိ႕ ေခၚတဲ႕ ထူးထူးဆန္းဆန္း ပစၥည္းပစၥယေတြေရာင္းတဲ႕ လုပ္ငန္းလည္း လုပ္သတဲ႕ ။ မႏၱေလးမွာ ပင္ရင္းနဲ႕ ရန္ကုန္မွာ ဆိုင္ခြဲရွိသတဲ႕ ။  မ်ားေသာအားၿဖင္႕ေတာ႕ curio business ဆိုတာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေတြလည္း အက်ံဳး၀င္တာပါဘဲ ။ အၾကံသမားလုိ႕ မဆိုရက္ပါဘူး ကြယ္ ။ ရွားပါးဓါတ္ပံုေတြရိုက္ေပးထားတဲ႕ မ်က္ႏွာနဲ႕ ခြင္႕လႊတ္လိုက္မယ္  ။

Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ႕ '' ၿမန္မာစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး '' အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု ( Chef des Arméés Birmanes 1870 )

Felice Beato ရဲ႕ '' ပေလာင္အမ်ိဳးသမီး '' ဓါတ္ပံု ( Palong Woman, Burma, 1890 )

Felice Beato ရုိက္ခဲ႕တဲ႕ စစ္ကိုင္းေတာင္ေပၚမွ ဥမင္သံုးဆယ္ဘုရားပံု

•              Beato  ဘယ္လုိေသတာလဲ ၊ မေသခင္ ဘာေၾကာင္႕ အီတလီကို ၿပန္သြားသလဲ ဆိုတာ ေရးထားတဲ႕ မွတ္တမ္းေတာ႕ ရွာမေတြ႕ပါဘူး ။ သူ႕ဘ၀တစ္ခုလံုး မွတ္တမ္းတင္ထားတာကိုလည္း ( ကိုယ္စြမ္းဥာဏ္စြမ္းရွိသေလာက္ ရွာေပမယ္႕ )  အေသးစိတ္ မေတြ႕မိပါ  ။ သူ ေသတဲ႕ေနရာဟာ ရန္ကုန္ သို႕မဟုတ္ မႏၱေလး လို႕ အစက ယံုၾကည္သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္  ။ ဒါေပမယ္႕  ၂၀၀၉ မွာ သူ႕ရဲ႕ ေသစာရင္းကို ရွာေတြ႕ၿပီးတဲ႕ေနာက္  သူေခါင္းခ်တဲ႕ေနရာဟာ သူ႕ေမြးရပ္ အီတလီႏိုင္ငံဆိုတာ အတည္ၿပဳလုိက္ႏိုင္ပါတယ္  ။ သူ႕ကို ေမြးတဲ႕ ဗင္းနစ္စ္ၿမိဳ႕ေတာ႕မဟုတ္ဘဲ  အီတလီ အလယ္ပိုင္းမေရာက္တေရာက္က အႏုပညာၿမိဳ႕ေတာ္ ဖေလာရန္႕စ္  Florence ၿမိဳ႕ေလးမွာ  ၁၉၀၉   မွာ လူပ်ိဳၾကီးဘ၀နဲ႕  ေသသြားတာ  ၿဖစ္ပါတယ္  ။ 

'' အေမနဲ႕ သမီး '' ( Felice Beato in 1890 )

၀န္းသိုေစာ္ဘြားရဲ႕ မိသားစု ( Felice Beato in 1890 )

•                နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္ေတာ႕  Beato ဟာ အႏွစ္ ( ၅၀  ) ေလာက္ကို အာရွရဲ႕ ဓါတ္ပံုေလာကကို လႊမ္းမုိးထားခဲ႕သူပါ  ။  သူ႕ဓါတ္ပံုေတြဟာ အာရွတင္မက အေနာက္ႏိုင္ငံက သတင္းစာေတြ ၊ မဂဇင္းေတြ ၊ ေဆာင္းပါးေတြမွာ ေနရာယူထားခဲ႕ပါတယ္  ။ နည္းပညာ သိပ္မထြန္းကားေသးတဲ႕အခ်ိန္မွာ  သူ႕ဓါတ္ပံုေတြနဲ႕  အာရွက ပြင္႕လင္းမွဳသိပ္မရွိေသးတဲ႕ ႏိုင္ငံေတြက ပံုရိပ္ေတြကို အေနာက္ကမၻာကို ပို႕ေပးခဲ႕တယ္  ။  သူ႕ပံုေတြကို ၾကည္႕ၿပီး အေနာက္ကမၻာက လူေတြဟာ အာရွက ႏိုင္ငံေတြအေၾကာင္းကို သိခဲ႕ၾကရတယ္  ။

•                 သူ႕အေၾကာင္းနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အၾကိဳက္ဆံုး အရာတစ္ခုကေတာ႕ (  မိမိနဲ႕တကြ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ကို အႏၱရာယ္ မေပးတဲ႕  )  ၀ါသနာတစ္ခုခုကို တစ္စိုက္မတ္မတ္ လုပ္ရင္ ထဲထဲ၀င္၀င္လုပ္ရင္ အဲဒီ၀ါသနာဟာ တေန႕မွာ Profession ၿဖစ္လာမယ္ ၊ သူမ်ားေတြက အားကိုးအားထားၿပဳလာရမယ္ ၊ အမ်ားအတြက္ အက်ိဳးရွိလာေစႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ႕အခ်က္ကေလးပါ  ။ ၀ါသနာပါတာကို  စိတ္လုိက္မတ္တပ္လုပ္ရင္း  Felice Beato ဟာ သူ႕နည္းသူ႕ဟန္နဲ႕ လူ႕ေလာကကို အက်ိဳးၿပဳခဲ႕သူလုိ႕ ထင္ပါတယ္  ။ သမိုင္းအရ အဖိုးမၿဖတ္ႏိုင္တဲ႕ သူ႕ဓါတ္ပံုမွတ္တမ္းေတြဟာ လူေသသြားေပမယ္႕   Felice Beato   ဆိုတဲ႕  နာမည္ကိုေတာ႕ မေသေစခဲ႕ဘူး မဟုတ္ပါလား...........။

                         ******* Felice Beato ရဲ႕ ဓါတ္ပံုတစ္ခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ၿပလုိက္ပါတယ္  ********

 

ၿမန္မာလူမ်ိဳးပုန္ကန္သူမ်ားကို ၀ွက္ထားေပးမွဳေၾကာင္႕ ၀န္သိုေစာ္ဘြားဦးေအာင္ၿမတ္ကို အဂၤလိပ္ေၿခလ်င္တပ္က လာတုိက္ပံု ။ ေကာလင္းနဲ႕ ၀န္းသိုၾကားရွိ က်ိဳင္းခြင္ေတာင္ ခံတပ္မွာ ( ၁၈၉၁ )

1870 ၿမန္မာ႕သစ္လုပ္ငန္း

၁၉၀၃ ခုႏွစ္ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ Felice Beato ရဲ႕ ကုမၸဏီ ( View of F. Beato Limited )

'' ၿမန္မာ စစ္သားငယ္ '' ( by Felice Beato in 1870 )

'' အိမ္တြင္းထဲ၀ယ္ '' ( by Felice Beato in 1860 )

Felice Beato ရဲ႕ Burmese Gentlemen and Servants 1894-1897

'' ရွမ္းမိန္းမပ်ိဳေခ်ာေလး '' ( by Felice Beato )

'' ေက်းလက္သား ၿမန္မာမ်ား '' ( Felice Beato in 1870 )

'' လွပခန္႕ထည္ ၿမန္မာ မိန္းမငယ္ '' ( Jeune élégante Birmane 1870 )

'' ရိုးရာ၀တ္စံုနဲ႕ ေတာသူမိန္းမပ်ိဳ '' ( by Felice Beato in 1870 )

၁၈၇၅ မွာ Felice Beato ရိုက္ခဲ႕တဲ ၿမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားပံု

Felice Beato ရဲ႕ '' သူေတာင္းစားမ်ား '' အမည္ရွိ ဓါတ္ပံု ( Mendicant men 1860-1900 )

Felice Beato ရဲ႕ '' ညီအစ္မ '' အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( Sisters 1860-1900 )

Felice Beato ရဲ႕ '' လွပခမ္းနားတဲ႕ ေနာ္ရီမြန္ ေခၚ ထမ္းစင္နဲ႕ အေၿခြအရံမ်ား '' ( A swell norimon and attendants 1860-1900 )

Felice Beato ရဲ႕ " ဂ်ပန္အဆင္႕ၿမင္႕အရာရွိ " အမည္ရ ဓါတ္ပံု ( Japanese High Officer 1860-1900 )

ဒါကေတာ႕ Rain ကေလးတို႕ ဂၽြန္ေစာကေလးတုိ႕ရဲ႕ ဘိုးေအေတြပါ .......။ ( By Felice Beato ၿပင္သစ္ကိုးရီးယားစစ္ ၁၈၆၆ )

'' ကီမိုႏို၀တ္ ဂ်ပန္သူ ၅ ေယာက္ '' ( Felice Beato တို႕ရဲ႕ ဓါတ္ပံုစတူဒီရို လက္ရာ Hand-colouring ရဲ႕ လွပတဲ႕ အရည္အေသြးကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္ )

'' ထမ္းစင္ ''

'' ဆံပင္အလွဆင္သူ '' ( cumstomer service ေပးတာ နည္းနည္းၿပံဳးပါလားဟယ္ ....ရုပ္တည္ၾကီးနဲ႕ မုန္တီစားေနလုိက္တာ ......)

အိႏၵိယက Taj Mahal

'' ကုလားအုတ္ေပၚမွ စစ္သည္မ်ား '' ( ႏိုင္းၿမစ္၀ွမ္းမွာ ရိုက္ထားသည္ )

'' ေဖာ္ေဖာ္ေရြေရြ တုိင္းရင္းသားေခါင္ေဆာင္ေတြ '' ( ႏိုင္းၿမစ္၀ွမ္းမွာ ရိုက္ထားသည္ )

ေဖာ္ေရြေသာအာရပ္ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ သားေတာ္ေမာင္ '' ( 1884 )

အိုဘာတဲ႕တုန္း

ရိတ္လုိက္ၾကစို႕ သူငယ္ခ်င္း ( ၁၈၆၅ )

ငါဟဲ႕ ေယာက္ၿပား...အဲေလ ...ေယာက်္ား ( Tatooed in 1867 )

Ref : http://billyjane.tumblr.com/post/329127457/tattooed-attributed-to-felice-beato-c-1867
http://en.wikipedia.org/wiki/Felice_Beato
http://en.wikipedia.org/wiki/Constantinople
http://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
http://en.wikipedia.org/wiki/Indian_Rebellion_of_1857
http://en.wikipedia.org/wiki/Company_rule_in_India
http://en.wikipedia.org/wiki/Crimean_War

 on Sunday, July 8, 2012 at 4:00pm 

Spring Flowers တင္ျပပါသည္..