0 ၀က္ေမွး၊ ၀မ္ေပါင္နဲ႔ Documentary ပါ၀ါ -Ko Nyo

“ဒါဘယ္သူ႕ေျမလဲ…ဒို႕ေျမ” “ဒါဘယ္သူ႔ေျမလဲ..ဒို႕ေျမ” “ဒါဘယ္သူ႔နိုင္ငံ..ဒို႕နိုင္ငံ” “ဒါဘယ္သူ႔နိုင္ငံ..ဒို႕နိုင္ငံ” “တရုတ္ေက်းကြ်န္၊ အျဖစ္မခံဘူး”။ ေနပူႀကဲႀကဲေအာက္ ၀မ္ေပါင္ကုမၸၸဏီေရွ႕၊ ဖ်င္ၾကမ္းလံုျခည္၊ ရာဘာဖိနပ္ပါးနဲ႔ ခ်ည္ထည္ တပတ္ႏြမ္း အက်ႌေတြ၀တ္ၿပီး ခေမာက္ေဆာင္း ထားတဲ႔ အသားညိဳညိဳ၊ ပိန္ပိန္ပါးပါး အမ်ိဳးသမီးေတြ…။ လက္သီးလက္ေမာင္းတန္း ေႂကြးေၾကာ္သံေတြကို အသံကုန္ဟစ္ေနတဲ့ျမင္ကြင္း။ အဲဒီ ကင္မရာ ႐ိုက္ခ်က္ေတြက “ႏိုင္ငံေတာ္၊ ၀က္ေမွး၊ ၀မ္ေပါင္၊ ေၾကးနီ” သတင္းမွတ္တမ္းရဲ႕ ဇာတ္ရိွန္ အျမင္႔ဆံုးအပိုင္းလ႔ို ဆိုရမယ္။

လူတေယာက္ ဒါမွမဟုတ္ သတၱ၀ါတေကာင္ရဲ႕ အဓိက အသက္ရွင္သန္မႈမွာ စားေရး၊ လံုၿခံဳေအာင္ေနေရးဆိုတဲ႔ အေျခခံအခ်က္ ၂ ခုပဲ ရိွတယ္။အခု ကိစၥဟာ အဲဒီ ၂ ခ်က္လံုးကို ထိပါးလာတဲ႔ ေသေရးရွင္ေရး တိုက္ပဲြနဲ႔ တူေနတယ္။ ရြာေပါင္း ၄ ရြာနဲ႔ လယ္ဧကေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ အပါအ၀င္ ရြာဦးက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေလးက အစ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ၂ နွစ္ေလာက္ကတည္းက လူသူမသိ ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရာက ဒီဇာတ္လမ္းေတြ စလာတာပဲ။ အခုလို မီဒီယာေတြနဲ႔ ထိစပ္မႈမရေသးခင္ ေတာင္ ၃၃ လံုးၿဖိဳခ်၊ လယ္ဧက ၅ ေထာင္ေက်ာ္ ဖ်က္ဆီးျပီး၊ ရြာေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ေရႊ႕ေပးရမယ့္ စီမံကိန္းဆိုတာ သူတို႔ ႀကိဳတင္ မသိခဲ့ၾကဘူး။ သိလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ေပါက္ဆိန္နဲ႔ ထြင္းရေတာ့မယ့္ အေျခဆိုက္ေနျပီ။

လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတဳၱစီမံကိန္း အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ ဇီးေတာ၊ ဆည္တည္း၊ ၀က္ေမွး၊ ကံေတာ ရြာ ၄ ရြာက ေတာင္သူ လယ္သမားေတြ ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ ဒုကၡေတြကို လြန္ခဲ႔တဲ့ ၂ နွစ္ေလာက္ကတည္းက ဒါ႐ိုက္တာ လြင္မႈိုင္းနဲ႔အဖဲြ႔ေတြ ကင္မရာ ၆ လံုး ကိုင္ၿပီး အဲဒီေဒသမွာ အခ်ိန္ျပည့္ ေနထိုင္ မွတ္တမ္းတင္
ရိုက္ကူးခဲ႔တာလို႕ House of Media and Entertainment (HOME) ကုမၸဏီရဲ့ ထုတ္လုပ္သူလည္းျဖစ္ ႐ုပ္သံမဂၢဇင္း တာ၀န္ခံလည္းျဖစ္တဲ႔ လူရႊင္ေတာ္ ကိုဇာဂနာက ေျပာျပတယ္။

“အခုမွ လက္ပံေတာင္းေတာင္၊ လက္ပံေတာင္းေတာင္နဲ႔ ျဖစ္ေနၾကတာ။ တကယ္႔တကယ္ ဒီကိစၥျဖစ္ေနတဲ့ ၂ နွစ္ေလာက္ကတည္းက ရိွတဲ႔ ကင္မရာေလးေတြ၊ ဟန္းဖံုးေလးေတြနဲ႔ ရသမွ် မွတ္တမ္းတင္တာေတြ လုပ္ၿပီး စခဲ႔ရတာ၊ သူတို႔ (စီမံကိန္း အလုပ္သမားေတြ) က ညမွ အလုပ္လုပ္တာ။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ လူေတြလည္း လက္နွိပ္ဓာတ္မီးေတြထိုးၿပီး ညပိုင္း သူတို႔ အလုပ္လုပ္တဲ႔အခ်ိန္ ခက္ခက္ခဲခဲ မွတ္တမ္းတင္႐ိုက္ခဲ႔ရတာ” လို႔ ကိုဇာဂနာက ဆိုတယ္။

ျပသခ်ိန္ ၁ နာရီခဲြေက်ာ္တဲ့ အဲဒီ ဗီဒီယို မဂၢဇင္းမွာ ကဗ်ာ၊ ဇာတ္လမ္းတို၊ ဟာသ၊ ကာတြန္း၊ အင္တာဗ်ဴး စတာေတြ ပါတယ္။ တေခြလံုးက အေကာင္းခ်ည္းမဟုတ္၊ ခပ္ညံ့ညံ့႐ိုက္ခ်က္၊ တည္းျဖတ္မႈနဲ႔ ခပ္ေပါ့ေပါ့ အင္တာဗ်ဴးတို႔လည္း ပါေသးတယ္။ တေခြလံုးၿခံဳၾကည့္ရင္ အဆိုးႀကီး မဟုတ္သလို အေကာင္းစားႀကီးလည္း မဟုတ္။ ၀က္ေမွး ၀မ္ေပါင္ ေၾကးစင္ေတာင္ မွတ္တမ္းဟာ ႐ိုက္ကူးသူေတြရဲ႕ အပင္ပမ္းခံ ႐ိုက္ခ်က္ေတြ၊ စိတ္ေစတနာနဲ႔ တင္ျပမႈေတြ၊ အားေကာင္းတဲ့ အင္တာဗ်ဴးေတြေၾကာင့္ ႐ုပ္လံုးႂကြခဲ့ေပမယ့္ တည္းျဖတ္မႈည့ံတယ္။ ၿပီးေတာ႔ သတင္းမွတ္တမ္း (News Documentary) အဆင့္ပဲ ရိွတယ္။ မွတ္တမ္းတင္ သတင္း႐ုပ္ရွင္ (Documentary Film) ဆိုတဲ့ အဆင့္ေတာ့ မရိွေသးဘူး။ Documentary Film လကၡဏာျပည္႔ဖို႔ဆိုရင္ သမိုင္းေနာက္ခံနဲ႔ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အခ်က္အလက္ေတြ လိုတယ္၊  ဘက္စုံ ေထာင့္စုံက အင္တာဗ်ဴးေတြ ပါရမယ္။ ေတာင္သူေတြအျပင္ သက္ဆိုင္ရာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီ အရာရိွေတြ၊ ျမန္မာ အာဏာပိုင္ေတြ၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးသမားေတြ၊ သံဃာေတာ္ေတြနဲ႔ သုေတသီေတြ ပါသင့္တယ္။

အစိုးရ စီမံကိန္းေတြ၊ လူမႈေရး က်န္းမာေရး ကေလးသူငယ္နဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေရးရာ အလုပ္သမားျပႆနာ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေနာက္ခံသမိုင္း အခ်က္အလက္စံု ရႈေထာင့္စံု၊ အက်ိဳးနဲ႔အျပစ္ အေကာင္းနဲ႔အဆိုးကို အခ်ိန္တိုတိုေလးမွာ ၾကည့္႐ႈသူေတြ ေသခ်ာသိသြားဖို႔ Documentary သတင္းမွတ္တမ္းေတြ လိုပါတယ္။

စစ္အာဏာရွင္ေခတ္ တေလွ်ာက္လံုး အစိုးရ ၀ါဒျဖန္႔မွတ္တမ္းေတြ၊ ေစတီပုထိုးနဲ႔ ကမာၻလွည့္ ခရီးသြားေတြအတြက္ ရည္ရြယ္တဲ႔ ႐ုပ္သံမွတ္တမ္း စတာေတြပဲ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ၁၉၈၈ အေရးခင္းအျပီး Barefoot Students Army (ဖိနပ္မဲ့ေက်ာင္းသားစစ္သည္) လို မွတ္တမ္းေခြေတြ ေပၚလာတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဘီဘီစီ၊ စီအင္န္အင္န္နဲ႔ အယ္လ္ဂ်ားဇီးယားတို႔လို မီဒီယာေတြက ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကင္းမဲ့မႈေတြ၊ ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္မွာ ဘားမား VJ လို မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြအထိ ႏိုင္ငံတကာအာ႐ံုကို ဖမ္းစားနိုင္ခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းတင္႐ုပ္သံေတြ ေပၚလာခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားအားျဖင္႔ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ လုပ္ၾကတာျဖစ္တယ္။ နိုင္ငံတကာက နယ္စပ္က ျပည္သူေတြ၊ ဒုကၡသည္ေတြ၊ ခေလးငယ္ေတြ၊ ဒုကၡသည္စခန္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြဘ၀ကို ပိုသိနိုင္ေအာင္ အားထုတ္တဲ႔ မွတ္တမ္းေခြေတြ ျဖစ္တယ္။

အေျခခံလူတန္းစား ဘ၀သ႐ုပ္ေဖာ္ မွတ္တမ္းေခြေတြ၊ ဇာတ္လမ္းတိုေတြ လည္း ျပည္တြင္းမွာ ေပၚခဲ့ဖူးတယ္။ “ထူးထူးျခားျခား သတိထားမိတာက ၁၉၈၅ ခုနွစ္က ဆရာဦး၀င္းတင္၀င္း T&T က ရိုက္တဲ့ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ဆိုင္ရာေတြ၊ ခရီးသြား လွည္႔လည္မႈ အစီအစဥ္ေတြ၊ ပုဂံနဲ႔ နိုင္ငံတ၀ွမ္းေစတီပုထိုး သမိုင္းေတြ၊ AV မီဒီယာ (Audio-Vitual Media) ဆိုျပီး လုပ္တာ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတယ္။ ခက္တာက အဆင္႔ဆင္႔ေသာ ဆင္ဆာမ်ားရဲ႕ ဒုကၡေပးမႈေၾကာင့္ အရင္းေတာင္ ျပန္မရနိုင္ဘဲ အညြန္႔က်ိဳးသြားတယ္” လို႔ ကိုဇာဂနာက ရွင္းျပတယ္။

အခု ေနာက္ပိုင္း ရန္ကုန္ဖလင္ ေက်ာင္းဆင္းေတြအပါအဝင္ လူသစ္တန္းေတြက အေျခခံလူတန္းစား ဘ၀ေတြကို ႐ိုက္ကူးတင္ျပတာ သိပ္ေကာင္းတယ္။ တင္ျပပံု၊ ႐ိုက္ခ်က္၊ တည္းျဖတ္ပံု၊ ေနာက္ခံအသံေတြ အဆင္႔အတန္းရိွတယ္။ ခက္တာက အဲဒီလို မွတ္တမ္းေခြေတြဟာ ၀ါသနာပါသူ၊ အားေပးသူ အသိုင္းအ၀ိုင္း ေသးေသးေလး ၾကားထဲကေန က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထြက္မလာႏိုင္ေသးဘူး။ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳေပးမယ့္ နယ္ပယ္ မရွိေသးဘူး။

အခု တျပည္လံုး အံုးအံုးႂကြက္ႂကြက္ ျဖစ္ေနတဲ႔ လက္ပံေတာင္းေတာင္လို၊ ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုလို၊ အစိုးရစီမံကိန္းေတြ အက်ိဳးဆက္ေတြကို Documentary Film ေတြက ထိေရာက္တဲ့ က႑ကေန ေဆာင္ရြက္နိုင္တဲ႔ အေျခအေနေတြရိွပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အိမ္နီးခ်င္း အိႏိၵယနိုင္ငံက လႈပ္ရွားမႈပံုစံကို သတိရမိတယ္။ အိႏိၵယရဲ့ ျပည္နယ္ၾကီး၂ခုျဖစ္တဲ႔ Madhya Pradesh နဲ႔ Maharashtra ျပည္နယ္ေတြကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေနတဲ႔ နာမာဒါးျမစ္ (Narmada River) နဲ႔ နာမာဒါးဆည္ စီမံကိန္းအေၾကာင္းပါ။

အိႏိၵယရဲ့ ျမစ္ၾကီး ၅ သြယ္မွာ ပဥၥမေျမာက္္ အရွည္ဆံုးျမစ္ မိုင္ ၈၀၀ ေက်ာ္ရွည္ျပီး အိႏိၵယေတာင္နဲ႔ေျမာက္ နယ္စည္းျခားထားတယ္။ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္ကို ျမစ္ျဖားခံ စီးဆင္းလာတဲ႔ နာမာဒါးျမစ္နဲ႔ ထိစပ္တဲ႔ လြင္ျပင္ဧရိယာက စတုရမ္းမိုင္ ၆ ေသာင္းခဲြေက်ာ္တယ္။ က်ယ္ျပန္႔တဲ႔ လယ္ယာေတြ၊ ေတာင္ေတြ၊ ေတာေတြ၊ သစ္ၾကီး၀ါးၾကီး၊ေရတံခြန္ေတြ၊ ေတာရိုင္းတိရိစၦာန္ မ်ိဳးစိတ္ေထာင္နဲ႔ခ်ီ က်က္စားတဲ႔အရပ္ကို အစိုးရက ေရကာတာေဆာက္တယ္။ ၾကီးမားတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းၾကီးပါ။ ကမၻာ႔ဘဏ္က ေဒၚလာသန္း ၄၅၀ ေခ်းျပီး ေဆာက္တယ္။ အက်ိဳးဆက္က သစ္ေတာေတြနဲ႔ လယ္ေျမဧက သန္းနဲ႔ခ်ီ ပ်က္ဆီးခဲ႔တယ္။ လယ္သမား ၃ သိန္းေက်ာ္ အိုးအိမ္မဲ႔ ျဖစ္ကုန္တယ္။

စီမံကိန္းဦးေဆာင္တဲ႔ အစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရ အဖဲြ႔ေတြရဲ့ အလဲြသံုးစားမႈ ၊ လာဘ္စားမႈေတြက ဒုနဲ႔ေဒး။ ၁၉၈၀ ေလာက္စလို႕ အျငင္းပြားေနတာ အခုထိ မျပီးေသးဘူး။ ေရကာတာၾကီး ျပီးသြားေပမယ့္ မူလစီမံကိန္း အတိုင္း ျပည္နယ္ ၄ ခုအတြက္ ေရအားလွ်ပ္စစ္က မလံုေလာက္။ ေသာက္သံုးေရ ျပႆနာက မေျပလည္။ ဆင္းရဲမႈျပႆနာ၊ က်န္းမာေရးျပႆနာ၊ အလုပ္လက္မဲ့ ျပႆနာေတြလည္း မျပတ္။ ေနာက္ပိုင္း အစိုးရ၀န္ႀကီးေတြက အျဖစ္အပ်က္ရဲ့ သမိုင္းေတာင္ မသိေတာ့ဘူး။

ဒါေတြကို လြန္ခဲ႔တဲ႔ နွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ကတည္းက လူထုလူတန္းစားေတြရဲ့ လက္ရိွအေျခအေနေတြ၊ သမိုင္းေၾကာင္းေတြနဲ႔ နစ္နာမႈေတြ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကို မွတ္တမ္းေခြေတြ ရိုက္ကူးတယ္။ လူထုအေျချပဳအဖဲြ႔အစည္း NGO ေတြ၊ လူထုလႈပ္ရွားမႈ မွတ္တမ္းတင္ အဖဲြ႔ေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေဖာ္ေဆာင္ေရး အဖဲြ႔ေတြ၊ မီဒီယာေတြ၊ အစိုးရ အတိုက္အခံ နိုင္ငံေရးအဖဲြ႔ေတြ၊ ပါတီနဲ႔အမတ္ေတြ ပူးေပါင္းျပီး လႈပ္ရွားတယ္။ Video Press Show သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြေတြ လုပ္တယ္။ ပါလီမန္အမတ္ေတြကို ခ်ဥ္းကပ္စည္း႐ုံးတယ္။ ပါလီမန္တြင္း အေျခအတင္ ေဆြးေႏြးပဲြေတြ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ေပၚလာေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းၾကတယ္။ အဲလို ျပည္သူ၊ မီဒီယာနဲ႕ နိုင္ငံေရးသမားေတြ ဟန္ခ်က္ညီညီ ပူးေပါင္းလႈပ္ရွားေတာ့ အစိုးရက ျပသနာကို မျဖစ္မေန ေျဖရွင္းေပးရေတာ့တယ္။

က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာေတြ ဗီဒီယိုတို႔၊ ရုပ္ရွင္တို႕ဆိုရင္ စိတ္အပမ္းေျဖစရာ၊ ေပ်ာ္စရာ ဇာတ္လမ္း ဇာတ္ကြက္ေတြနဲ႔၊ မင္းသမီး၊ မင္းသားေခ်ာေခ်ာ၊ အ၀တ္အစား လွလွ ေတာက္ေတာက္ ေျပာင္ေျပာင္ေတြကိုပဲ သေဘာက် တတ္တာကလည္း မဆန္းပါဘူး။ စိတ္ထြက္ေပါက္ကလည္း ဒါပဲရွိတာကိုး။ နံုခ်ာခ်ိဳ႕တဲ့ၿပီး ထမင္းၾကမ္းကို ဇီးထုတ္ေလးနဲ႔ ဟင္းလုပ္စားေနရေပမယ္႕ ကိုရီးယား မင္းသမီး မင္းသား ေခ်ာေခ်ာေတြနဲ႔ ထည္၀ါတဲ႔ လူေနမႈပံုစံေတြကို ၾကည့္ျပီး စိတ္ကူးယဥ္ၾကရတဲ့ ဘဝ။ ကိုယ္႔ဘ၀ ဆင္းရဲမဲြေတမႈကို စိတ္ဆင္းရဲခံျပီး ျပန္ၾကည္႔မွာလည္း မဟုတ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေမွ်ာ္လင့္စရာ အေကာင္းတခုက မနွစ္က ကိုဇာဂနာတို႕ ဦးေဆာင္ျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သိဒိၶတင္ေပးလိုက္တဲ့ “လြတ္လပ္ျခင္း အနုပညာ ရုပ္ရွင္ပဲြေတာ္” အျပီး ရြက္ပုန္းမွတ္တမ္းေခြေတြနဲ႔ ဇာတ္လမ္းတိုေတြ အလွ်ိဳလွ်ိဳေပၚလာတာပါ။ ဒီအတြက္ ကိုဇာဂနာနဲ႔ အားထုတ္ေနသူေတြကို ေက်းဇူးတင္ရမယ္။ အဲဒီ လႈပ္ရွားမႈဟာ ျမန္မာျပည္ရဲ့ Documentary Film နဲ႔ Short Film တသစ္ဆန္း ဦးေမာ႔ေစဖို႔ နိဒါန္းျဖစ္လိမ္႔မယ္။

“လုပ္စရာရိွတာက အမ်ားႀကီး တျပိဳင္နက္တည္း မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြပါ ေမြးထုတ္ရင္း အလုပ္တဲြလုပ္ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ထက္ ေတာ္တဲ့သူေတြေတာင္ ရိွေနျပီ။ ဒါဟာ တိုင္းျပည္အတြက္ ၀မ္းသာစရာေပါ့” လို႔ ကိုဇာဂနာကလည္း ေျပာတယ္။ Documentary ပါ၀ါနဲ႔ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚက ျပႆနာေတြကို ဒီေန႔မီဒီယာေလာကက လူငယ္ေတြ ထိထိေရာက္ေရာက္ မီးေမာင္းထိုးနိင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။

Ko Nyo